Erkek Köpeklerde Anomaliler ve Kısırlık.

Erkek Köpeklerde Anomaliler
Anomali, yavrunun fötal dönemde çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişiminde bazı dejeneratif de---gıs---ikliklerin oluşmasıyla ortaya çıkar.

Anatomik olarak erkek üreme organları dıştan içe doğru; prepisyum, penis, penis kasları, prostat, epididiymis, funiculus spermaticus ve testisler olarak sıralanabilir. Bu genital organlarda normal yapı ve işlevlerinde oluşan her türlü doğmasal bozukluk anomali olarak değerlendirilebilir.

Erkek köpeklerde doğmasal olarak şekillenen bu anomaliler çeşitli şekiller de görülebilir. özellikle kriptorşidizm vakaları en sık görülen anomalilerdir. Bunun dışında görülebilecek bazı anomalileri şöyle açıklayabiliriz;

Testis Hypoplasia’sı;
Testislerin gelişmemesidir. Tek taraflı ve çift taraflı olabilir. Testis gelişimini tamamlayamamıştır ve rudimenterdir.

Tek taraflı olgularda sperma üretimi olabilir ancak içerdiği spermatozoit sayısı azdır. Genellikle çiftleşme isteği ve çiftleşme vardır. Köpeklerde nadir olarak şekillenir.

Tek testis olması durumu monorşidi olarak adlandırılır. şekillenmesinde doğmasal veya edinsel faktörlerin hangisinin etkin olduğu konusu tam olarak belirlenmemiş bir olgudur.

Penis Hypoplasia’sı;
Penisin gelişmemesidir. Bazen kısmi gelişim bozukluğu şeklinde görülebileceği gibi, penisin tamamen gelişmemesi de söz konusudur.

Genetik nedenlere bağlı olarak şekillenebileceği gibi çok erken dönemlerde kastrasyon yapılması ve hormonal etki ile de oluşabilir.

özellikle kısmi hypoplasie olaylarında çiftleşme ve ejeculasyon güçlükleri görülebilir. Penisin hypoplasia\'sı olaylarına Collie ve Dachsund ırkı köpeklerde daha sık rastlanmıştır.

Retroflexio Penis;
Penisin scrotumun arka tarafına doğru bükülmüş halde durmasıdır. Ender görülmekle birlikte genellikle testis ve penis hypoplasie’si ve kriptorşit ile ilgili olarak şekillenmektedir.

Anorchidie;
Testislerin bulunmamasıdır. Tek taraflı veya iki taraflı görülebilir. Testisler doğmasal olarak şekillenmemiştir ve birincil derecede infertiliteye neden olur.

Hermaphrodismus;
çift cinsiyetlilikdir. Hem erkek hem de dişi genital organlarının birlikte gelişimidir. Nadiren şekillenir. Operatif olarak dişi genital organları alınır ve sadece erkek genital organları bırakılabilir ancak sperm üretimi olmaz.

çift cinsiyet olaylarında uretranın penisin ucuna değil de üst veya alt kısmına açılması gibi bir anomali de şekillenebilir. Bu duruma hipospadias adı verilir.

Phimosis;
Prepisyum deliğinin darlığıdır. Penisin dışarıya çıkamaması söz konusudur. Buna bağlı olarak güç idrar yapma söz konusudur. Operatif olarak prepisyum deliği genişletililerek tedavisi mümkündür.

Paraphimosis;
Bazen penis prepisyumdan çıkar ancak geri çekilemez ve bu duruma paraphimosis denir. Ayrıca penisin uzunluğuna veya prepisyumun kısalığına bağlı olarak penis ucu sürekli dışarıda görülebilir. Zorunlu hallerde, özellikle aşırı sarkma söz konusu ise yaralanmalar şekillendiğinden penisin amputasyonu gerekebilir.

Persistent Frenulum;
Penisin prepisyuma yapışık olmasıdır. Normal oluşumunda doğumdan hemen sonra penis frenulum denilen bir bağ ile prepisyuma yapışıktır. Ancak büyüme ile birlikte özellikle de yavru erişkin hale geçtiğinde bu bağ ortadan kalkar. Bazende anomali olarak bu bağ kalır ve penisin dışarı çıkışında güçlüğe ve ağrıya neden olabilir. Operatif olarak tedavi edilebilir.

Azospermia;
Sperm üretiminin olmaması veya spermlerin dölleme yeteneğinin olmamasına denilir. Genellikle testis atrofisine bağlı olarak şekillenebileceği gibi hormonal nedenlerle sperm üretiminin olmaması da mümkündür.

Prepitium Aplasia‘sı;
Prepisyumun olmamasıdır. Nadir görülen bir olgudur. Penis şekillendiği halde prepisyum deliği doğmasal olarak şekillenmemiştir. Boston Terrier ve Pekingeseler genetik olarak predispozedir. Operatif olarak tedavi yapılabilir.


Erkek Köpeklerde Kısırlık

Doğmasal, edinsel ve çevresel çeşitli faktörlerin etkisiyle erkek köpeklerin dölleme yeteneğinin olmaması durumuna kısırlık denilir.

Erkek köpeklerde kısırlığın oluşum nedenleri;
Genetik nedenler
Hastalıklar
Anomaliler
Beslenme ve yaş

Genetik nedenler;
Erkeklerde infertilite sebepleri arasında önemli bir yere sahiptir. Genetik nedenler arasında sayabileceğimiz faktörler

Erkek köpeklerde çiftleşme isteğinin olmaması
Erkek köpeklerde çiftleşme yeteneğinin olmaması
Spermin dölleme yeteneğinin olmaması

Erkek köpeklerde çiftleşme isteğinin olmaması;
çok çeşitli nedenlere bağlı olarak şekillenebilir. örneğin genital bölgedeki bir yara nedeniyle duyulan ağrı gibi fiziksel bir nedene bağlı olabileceği gibi kötü şartlar veya alışık olmadığı bir ortamda bulunması gibi psikolojik nedenlere bağlı olarakda şekillenebilir. Ayrıca çok genç hayvanlarda erişkinliğe geçmemiş olması ve acemilik gibi nedenlerle de isteksizlik görülebileceği gibi bazen de sadece o dişiyi kabul etmemesi gibi bir nedenle isteksizlik görülebilir. Seksüel isteksizliğin nedenleri genel olarak fiziki ve psikolojiktir. Bu nedenle olumsuz şartlar düzeltildiğinde ve hormon tedavileri ile kolaylıkla giderilebilir ve kalıcı bir infertilite şekillenmez.

Erkek köpeklerde çiftleşme yeteneğinin olmaması;
çiftleşme yeteneğinin olmamasının nedenleri de genellikle edinsel nedenlerdir ve kalıcı bir infertilite söz konusu değildir. Erkek de çiftleşme isteği olmasına karşın ağrıya neden olan; penis yarası, aşırı kilo, eklemlerde ağrı gibi nedenlere bağlı olarak çiftleşmekten sakınabilir. Sebepler giderildiğinde yavru alınabilir.

Spermin dölleme yeteneğinin olmaması;
İnfertilite nedenleri arasında tespiti en güç olan faktördür. çünkü erkekte çiftleşme isteği ve çiftleşme var olduğu halde spermin dölleme yeteneğinin olmaması, az sperm üretimi veya hiç sperm üretilmemesi gibi bir nedenden dolayı bir kısırlık söz konusu olabilir. Bu nedenlerin oluşumunda erkek genital organlarında özellikle de testislerde kalıcı da olabilen fonksiyonel bozukluklar söz konusu olduğundan oluşan kısırlığın giderilmesi mümkün olmayabilir.

Hastalıklar
Genellikle libido düşüklüğüne neden olan ve erkek üreme organlarını etkileyen tümörler, penisin kırılması, hemorajileri, lenf hiperplazileri, prostat yangısı, testis yangısı , prepisyum darlığı gibi nedenlerle infertilite şekillenebileceği gibi aşırı zayıflamaya neden olan kronik ve akut hastalıkların seyri sırasında da geçici bir infertilite gelişebilir.

Penis ve prepisyumda ki yapışmalar, daralmalar, tümörler, penisin felci gibi hastalıklarda tedavi sırasında penis amputasyonu gerekebilir. Böyle bir durumda kalıcı bir infertilite söz konusudur. Penisin Transmisible Veneral Tümörlerinde (TVT) penis amputasyonu yapılmaz ancak bulaşıcı olması nedeniyle çifleştirmeden sakınılması gerekir ki, bu durum da infertiliteye neden olur. Bazende sonda uygulamaları sırasında şekillenen yangılar, yaralanmalar sonucu oluşan hematomlar nedeniyle geçici bir kısırlık görülebilir. Hipotiroidism veya hipofiz bezinin yetersizliği nedeniyle testesteron ve gonadotropik hormon salgısının yetersizliğine bağlı olarak da seksüel isteksizlik gelişebilir ve kısırlığa neden olabilir. Artritis, tendinitis ve omurlarda deformasyon gibi hareket yeteneğini kısıtlayan veya sinirlerin yıkımlanmasına bağlı olarak hareket yeteneğinin kaybı nedeniyle de kısırlık görülebilir.

Anomaliler
Erkeklerde kalıcı kısırlığın şekillenmesinde en etkin olan nedenlerdir. ---cög---unlukla doğmasal olarak şekillenirler ve hemen hemen geri dönüşümleri imkansızdır. Kriptorşidizm anomali olarak şekillenir ve ancak tek taraflı şekillendiği durumlarda yavru alınabilir.

Ancak testislerin hiç olmaması, gelişmemesi veya sonradan atrofiye olması, do---güs---tan tek testis olması, kanalların yapışık veya dar olması, sperm üretiminin olmaması gibi doğmasal veya edinsel nedenlere bağlı olarak gelişen anomaliler de genellikle yavru almak mümkün değildir.

Ayrıca ender olarak görülmekle beraber hermaphroditismus (çift cinsiyet) olaylarında kalıcı bir infertilite şekillenebilir. Anomalilerde genellikle çiftleşme isteği ve çiftleşme vardır ancak yavru almak pek mümkün değildir.

Beslenme ve yaş;
Yetersiz beslenme ve buna bağlı olarak gelişen zayıflık gibi bir metabolik yetersizlik libidonun düşük olmasına neden olur. Ayrıca beslenmenin sperm üretimi ve miktarı üzerine direk etkisi vardır. özellikle protein ve fosfor yönünden zayıf gıdalarla beslenen erkeklerde sperm üretimi düşüktür. A vitamini ve minerallerin düşük alımıda metabolik faaliyetlerin zayıflamasına neden olabileceğinden libidoyu olumsuz etkiler. Yaşlanma ile vücudun genel olarak tüm fonksiyonlarında görülen azalma üreme yeteneğinde de düşmeye neden olur. Endokrin bezlerin faliyetindeki azalmalar, testesteron salgılanmasındaki azalmalar ve yaşlanma ile artan eklem hastalıkları da fertilitenin azalmasına neden olabilir.