Bazı bölgelerde şırlan, şirik olarak da bilinen susam, 1m boyuna kadar yükselebilen 4-6 köşeli yıllık bir bitkidir. Meyveleri kapsül şeklinde olup, esmer kırmızımsı veya sarımsı renktedir. Çiçekleri, gövdenin tepesinden topluca ve yaprak saplarının dibinden çıkar. Yağ oranı ve enerji değeri yüksek bir besin olan susam protein, kalsiyum, magnezyum, bakır, demir, potasyum mineralleri ile B1 ve E vitaminleri açısından zengin bir besindir.

Susamın takriben 20 alt çeşidi mevcuttur. Anavatanı Hindistan olan susam, Asya, Avrupa ve Türkiye'de de yaygın olarak yetiştirilir. 100 gram susamda 575 kalori değeri vardır. Solunum yolu hastalıklarına karşı direnç ve enerji deposudur. Göğsü yumuşatarak nefes darlığı ve bronşite iyi gelir. Antioksidan ve kansere karşı koruyucudur.

Susam yağı safra taşlarının düşürülmesine yardımcı olur. Yılan ve böcek sokmalarına karşı da kullanılabilir. Hazmı kolaylaştırarak kabızlığı giderir, gaz söktürür ve karın ağrılarını azaltır. Karaciğer rahatsızlıklarına karşı etkili, böbrek iltihapları tedavisinde kullanılır. Kemik erimesine karşı faydalıdır. Göze sürüldüğünde şişlikleri giderir. Bağışıklık sistemini güçlendirici etkisi vardır. Cilt sorunlarına ve mantar enfeksiyonlarına karşı antikor özelliği ile faydalıdır.

Özelikle yağı saç besleyici özelliğiyle kozmetik alanında çok fazla kullanılır. Kolesterol ve yüksek tansiyonun düşürülmesinde yardımcı olur. Simit ve pastaların süslenmesi ve tatlandırılması için kullanılan susam, tahinin hammaddesidir. Yağı elde edilen susam tohumlarının kalan atıkları ise, hayvan yemi olarak kullanılır. 150 gr ezilmiş susam, 100 gr çörek otu ve 1 kilo bal karıştırılarak günde 3 kaşık alınacak şekilde tüketilirse, anne sütünün artması sağlanır.

Susam yağında beyin ve sinir hücreleri için yararlı olan lesitin bulunur. Ayrıca susam yağı ilaç sektöründe yaygın olarak kullanılır. Susam yağının vücutta bulunan saç, kirpik, tırnak gibi yapıları güçlendirici, kırıkları iyileştirici etkisi bulunur. Bunun için bu bölgelere masaj yaparak uygulanırsa kısa sürece iyileştirici etkisi görülecektir. Susam tüketiminde özellikle mide rahatsızlığı olan kişilerin dikkat etmesi önemlidir.