Kimimizin arkadaşlarıyla şakalaşırken bileği burkulmuş,kimimizin spor yaparken bağlarını zedelenmiş kimimizin de salondaki eşyaların yerlerini değiştirirken beline amansız bir ağrı saplanmıştır.Özel Avusturya Sen Jorj Hastanesi Optopedi Uzmanı Op.Dr. Hayrettin Yaldız, bu küçük ama sakıncalı sakatlıkların nedenlerini,tedavi yöntemlerini ve bir daha yaşanmaması için alınması gereken tedbirler hakkında önemli bilgiler verdi.
BAĞ ZEDELENMESİ
Vücudumuzdaki tüm kemikler BAĞ denilen esnek, kuvvetli bir doku ile birbirlerine bağlanmışlardır. Eklemi doğal sınırları ötesinde harekete zorlayan herhangi bir kuvvet bağın esnemesine hatta kopmasına yol açar, bu duruma bağ zedelenmesi diyoruz.
Bu durum,
Hafif (1. derece)
Orta (2. derece)
Ağır (3.derece) olmak üzere üç derecede incelenir.
Hafif derecede bağlarda esneme fazladır, fakat yırtık ve kopma yoktur.
Orta derecedeki yaralanmalarda bağların bir kısmı kopmuştur, fakat eklemde gevşeklik yoktur.
Ağır zedelenmede bağ tam kopmuştur ve eklemde gevşeklik (laksite) oluşmuştur.
Bağ ve eklem yaralanmalarının tedavisinden önce değerlendirilmesi çok önemlidir. Çünkü bağ zedelenmesi olarak görülen bir tablonun altında eklem içi kırık ya da çocuklarda kemik büyüme bölgeleri olan epifizlerin, kemiğin uç kısmında ekleme yakın olması nedeniyle, burkulma ve bağ zedelenmeleri ile beraber yaralanması olabilir ve çok ciddi sakatlıklara yol açabilmektedir. Epifiz yaralanıp orada büyüme durunca yıllar sonra o kemikte kısalık ve deformite ortaya çıkar. Bu nedenle doğru değerlendirme yapıldıktan sonra tedavide istirahat, buz uygulaması, analjezik, antienflamatuar ilaç kullanılması, bandajlama, alçı tespiti ya da ameliyat kullanılır.
KASIK ZORLAMASI
Kasık bölgesinde, bacağın üst kısmının karın ile birleştiği yerdeki kasların ve bağların gerilerek zedelenmesi veya kopmasıdır. Bu kas ve tendonlardaki zedelenmeler daha öncede belirttiğimiz gibi 3 derecede incelenir.
1. Derece (hafif) yaralanmalarda ağrı vardır fakat kuvvet kaybı oluşmaz.
2. Derece (orta) kas ve tendonların bir kısmı yırtılmıştır, ağrı ve kuvvet kaybı vardır.
3. Derece (ağır) yaralanmada kas ve tendonlarda yırtılma, kopma, kemiğe yapışma yerinden kopma vardır. Ağrı ve kuvvet kaybı olur. Cerrahi tedavi gerekebilir.
kasık bölgesinin bu şekilde zorlanma tipi yaralanmaları, ısınmadan aniden spor yapma, kas gücünün yeterince güçlü olmayan durumlarda uygun zemin ve ekipman olmadan yapılan sporda sık görülür. Yine şişmanlık, yetersiz beslenme yaralanma riskini arttırır.
Hafif ve orta derecede bir yaralanmalarda istirahat, analjezik ilaç, buz uygulaması yeterli olurken, ağır yaralanmalarda cerrahi müdahale gerekir.
İlgilenilen sporun gerektirdiği doğru kondisyon antrenmanlarını yapmak, spordan önce gerekli ısınma hareketlerini yapmak, dengeli beslenmek, kilo kontrolü, uygun zemin ve ekipman ile spor yapmak yaralanmayı önlemede çok önemlidir.
BİLEK BURKULMALARI
Ayak bileği bağ yaralanmaları sportif ve günlük yaşamda en sık görülen yaralanmalardır. Yaklaşık olarak her gün 10.000 kişiden birinin ayak bileği burkulmaktadır. Bunlarında yarısı ciddi yaralanmalardır. Ayak bileğinde oluşan yaralanmaların %75’i bağ yaralanmasıdır. Bunların %85’i ayağın içe doğru burkulması ile oluşur ve dış yan bağlar yaralanır. Anatomik olarak ayak bileği dış tarafta 3 bağ, iç tarafta ise tek deltoid bağ vardır. Daha zayıf olan dış yan bağlar daha sık yaralanır. İç yan bağ yaralanması daha seyrektir fakat daha ciddidir.
Hafif ve orta derecedeki yaralanmalarda tedavi istirahat, buz uygulaması, bandajlama yeterli olurken ağır yaralanmalarda alçı tespiti veya ameliyat gerekli olmaktadır.
Ayak bileği burkulmalarını önlemede seçilen ayakkabı, spor yapılan zemin ve kas gücü (kondisyon) çok önemlidir.
OMUZ İNCİLMESİ
Omuz etrafındaki kasların, bağların, eklem kapsülünün zedelenmesidir. Hafiften ciddi yaralanmaya kadar değişen derecelerde olabilir. Ciddi yaralanmalarda omuz çıkıklarını da düşünmek gerekir.
Kas gücünün yeterli olmaması ve yeterli ısınma yapılmadan zorlayıcı spor yaralanmada önemli etkendir.
Tedavi daha önce belirttiğimiz yaralanmalara benzerdir.