Kansızlık, kandaki alyuvar veya alyuvarlara renk kazandıran hemoglobin sayısındaki azalmadır ve en çok demir eksikliği olarak karşımıza çıkar. Ülkemizde en fazla genç kadınlarda ve çocuklarda görülmektedir ve diğer hastalıklarla karıştırılmasından dolayı genellikle göz ardı edilir.
Demir, hemoglobinin üretilmesinde gereklidir ve besinlerle yeterli miktarda demir alınmazsa bu hastalığın oluşmasına da zemin hazırlanır. Hemoglobin miktarı erkeklerde 13 g/dL, kadınlarda 12 g/dL , 6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda 11 g/dL nin, 6-14 yaşlarda 12 g/dL nin altındaysa kişi anemik kabul edilir.
Yetersiz ve dengesiz beslenmenin yanı sıra kişide iç kanama varsa ki genelde karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları, kanser gibi ciddi hastalıklarda görülür, demir eksikliğinin nedeni olabilir.
Belirtileri nelerdir?
Halsizlik, yorgunluk, soluk bir cilt, sinirlilik, uykusuzluk , konsantrasyon sorunu, saç dökülmesi, tırnaklarda incelme görülebilir. Dünya nüfusunun % 30’unda görülen demir eksikliği ileri derecelerde elde ve ayakta karıncalanma, depresyon, çarpıntı, kulak çınlaması gibi yakınmalara neden olur. Diyetisyen Özlem Sert Aydın
Özellikle kış aylarında el ve ayaklarda üşüme ile kendini gösterir. Bu tip şikayeti olanlar en yakın bir zamanda hematoloğa başvurmalıdırlar. Yapılacak testlerle kansızlığın nedeni tespit edilecektir.
Eğer kansızlık demir eksikliğinden oluşuyorsa; ağız kenarlarında ve dilde yaralar, tırnaklarda çatlaklar, toprak, buz ve kirece karşı istek olabilir. Folik asit eksikliğinden kaynaklı ise; depresyon, ishal, şiş bir dil olabilir. B-12 vitamini eksikliğinden oluşuyorsa; kilo kaybı, depresyon, hafif renk körlüğü, duyu kaybı, kararmış bir cilt olabilir.
Tedavisi
Tedavide öncelikle kansızlığa sebep olan unsurları öğrenmek gerekir. Fazla adet kanaması veya hemoroid kanaması varsa tedavi edilmelidir.
Beslenmeye bağlı olan bir durumsa;
*Kırmızı et, karaciğer, balık, yumurta sarısı, kurubaklagiller, kuru üzüm, kuru incir, yeşil yapraklı sebzeler, ayçekirdeği, fıstık, ceviz, badem, soya fasülyesi demirden zengin yiyecekler uygun miktarda ve sıklıkta tüketilmelidir.
*C vitamini yiyeceklerdeki demirin emilimini arttırır. Bu nedenle öğünlerde ana yemeklerin yanında domates, maydanoz, sivri biber, marul içeren limonlu salatanın muhakkak tüketilmesi gerekir.
*Demir emilimini azaltan besinler; çay, kahve, kola, sigara, alkol, kepekli ekmektir. Kişide demir eksikliği varsa fazla tüketilmemesinde fayda vardır.
*Yemekten en az yarım saat sonra çay veya kahve tüketmeniz, yediğiniz yiyeceklerdeki demiri daha fazla kullanabilmeniz anlamına gelmektedir.
*Sebzelerin haşlama suyunun atılması da demir eksikliğine neden olur, mümkün olduğunca az suda veya düdüklü tencerede pişirilmesinde fayda vardır.