İştahına engel olamayan, sürekli yemek düşünen, buzdolabını açtığında ve sevdiği yemeği gördüğünde hazine bulmuş kadar sevinenlerin yanı sıra iştahsızlık ile başı belada olanlar da var. Bu grup iştahlı gruba göre daha sınırlı olsa da aslında her ikisi de önemli problem çünkü iştahsızlık yeterli enerji ve besin öğelerinin vücuda alınamaması demek. Bunun sonucunda ise sinir sistemi, bağışıklık sistemi, cilt ve deri problemleri, halsizlik, yorgunluk, sindirim problemleri gibi birçok problem beraberinde gelir.
Bu kişiler için yemek yemek bir işkence halini alır. Özellikle dışarıdan yapılan ısrarlar ile mücadele etmemek için çoğu zaman dürüst davranmayabilirler. Yemeklerin yarısını gizlice atmak veya yememiş olsa bile yeni yemek yediğini söylemek tok olduğu konusunda inandırıcı davranmak gibi davranışlarda bulunabilirler.
Peki iştah mekanizması nasıl çalışır, çok iştaha karşılık iştah kaybı nasıl oluşur hangi durumlarda iştah azalır bu soruların cevabına hep beraber bakalım.
Alkol ve sigaradan uzak durulmalı

İştah beyinde 2 merkez tarafından kontrol edilmektedir; birincisi, açlık hissi tatmin olana kadar açlığa neden olan hormonların salgılanmasını uyaran hipotalamus. İkincisi ise zihin ve duyusal fonksiyonların merkezi olan serebral kortekstir. Böylece, iştah refleksi bilinçdışı bir yanıt ve öğrenilebilir davranışlardan oluşmaktadır.
Özellikle grip, karın ağrısı, diş problemleri ve stres gibi geçici birçok rahatsızlık ve bazı durumları iştah kaybına sebep olmaktadır. Bununla birlikte, dirençli iştah kaybı, depresyon, anemi, böbrek hastalıkları, AIDS veya kanser gibi daha ciddi hastalıklar sonucu da görülebilir. Nadir olarak, özellikle C vitamini, tiamin, niasin, biotin ve çinko eksikliğinden dolayı oluşan beslenme yetersizliklerine bağlı iştah kaybı oluşabilir.
İştahın kapanması durumunda alkol ve sigaradan uzak durulmalıdır. Aşırı alkol tüketimi sadece iştahı azaltmakla kalmaz aynı zamanda beslenme yetersizliklerine sebep olur.
Aşırı miktarda kepek tüketimi çinko ve diğer minerallerin emilimini engellemektedir. Aynı zamanda yüksek lifli besinlerin tüketimi iştahı baskılayabilir çünkü kişiye tamamıyla doymuş hissi verir.
Yemeklerden önce fazla miktarda sıvı tüketilmemeye de özen gösterilmelidir. İştah kaybı çoğu zaman hastalığa bağlı olduğu için kısa sürede kendi kendine yerine gelmektedir.
İştahınız nedensiz bir şekilde aniden azaldıysa artırmak için aşağıda bulunan önerilere göz atmanızda fayda var...
-C vitamininden zengin taze meyve ve sebzeler tüketmeye özen gösterin. Tatları ve renkleri iştah açacaktır.
-Çinko ve B vitaminlerinden zengin yağsız et, deniz ürünleri, fındık, badem, bitki tohumları ve tam tahıl ürünlerinin tüketimi de iştahı artırır.
-Sağlıklı yağlar içeren avokado, fındık ve zeytinyağı kullanın.
-Günde 3 büyük ana öğün yemek yerine küçük atıştırmalıklar tüketmeye çalışın. Yanınızda açlık hissini hissettiğiniz anda hemen tüketebileceğiniz yiyecekler taşıyabilirsiniz.
-Yemeklerden önce limonlu drajeler çiğnemeyi deneyin. Ekşi, tükürük salgısını artırarak iştahı uyarır.
-Yemek yiyeceğiniz yeri iyi seçin, güzel bir atmosfer oluşturmaya çalışın. Yemek masasına güzel kokulu çiçeklerden oluşan bir vazo yerleşirin, hoş bir müzik ve soft bir aydınlatma seçin vb. gibi size kendinizi iyi hissettirecek yöntemler deneyin.
-Yemeklere güzel kokular vermesi için tarçın veya diğer sevdiğiniz baharatları ekleyin.
-Kısa süreli egzersizler yapmaya çalışın. Yemeklerden önce yürüyüş yapmak iştahınızı açmaya yarayabilir.
-Kısa sürede hızlı kilo kaybına sebep olan iştahsızlık, sebepsiz kilo kaybına neden olduğunda ve bir ayda vücut ağırlığının yüzde 10'unun kaybedilmesi gibi durumlarda bir hekime danışmak çok önemlidir. İştahsızlık bazen farklı hastalıkların ilk belirtisi olabilir, bu sebeple, ihmal etmeyin.
Sıvı kontrolü

Yeterli sıvı tükettiğinizi anlamak için idrarınızı kontrol edin. Az miktarda ve koyu renk idrar, yeterli sıvı tüketmediğinizi gösterir. Temelde susama duygusu daha fazla içmeniz gerektiğinin bir belirtisidir. Yaklaşık olarak berrak bir idrarın anlamı yeterli sıvı aldığınızın göstergesidir.
Yoğun fiziksel aktivite sonrası vücut ağırlığının kontrol edilmesi de diğer bir yöntemdir.
Dikkat: Her zaman susuzluk hissediyorsanız veya idrara çok çıkıyorsanız, doktorunuza danışın. Çünkü bu belirtiler diyabetin göstergeleri olabilir. Diğer taraftan, premenstrual sendrom dışında vücutta su tutulması, böbrek ve karaciğer sorunlarının bir göstergesi de olabilir.