Duymak, işitmek anlamına gelen sema, mevlevi dervişler tarafından yapılan bir tür ayindir. Sema sırasında mevlevi dervişleri kendi etraflarında dönerler ve bu esnada kendilerinden geçmiş bir şekilde hareket ederler. Bu hareketler ve dönüşler, kainatın oluşumunu, insanın dünyaya geldikten sonra Allah’ın aşkını içinde duyumsayıp kulluğunu hissedişini, kavrayışını simgeler. Bu esnadaki dönüşler sema olarak adlandılır. Mevleviler dönmek yerine sema etmek terimini kullanırlar. Sema, onların zikir etme biçimleri, Allah’ı anma şekilleridir. Sema eden dervişlere semazen adı verilir.
Sema edilirken amaç kendinden geçmek ve öylesine dönüp durmak değildir. Semazenler sema esnasında sadece Allah’ı düşünüp ona içlerini açarlar ve onun sevgisini kazanmak için uğraşırlar.
Sema gösterisi musiki ile birlikte yapılır. Ney ve kudüm başta olmak üzere sema gösterilerinde musiki enstrümanlar ve sanatçıları gösterilerde yerlerini alırlar. Bunun dışında ayin-i şerifi okuyan ayinhan ve yine ilahileri seslendiren naathan da musiki grubuna dahil olan kişiler arasındadır.
Sema gösterisi, naathanın Naat-ı Şerif’i okumasıyla başlar. Naat-ı Şerif, Hz. Muhammed’e yapılan övgülerden meydana gelir. Daha sonra ney çalınmaya başlar. Ney İslam’da önemli bir yere sahiptir ve bu gösteride Allah’a olan hasreti, aşkı temsil eder.
Ney taksiminden sonra semazenler, sema meydanında sağdan sola doğru bir yürüyüşe başlarlar. Bu sema meydanının üç kez dolaşıldığı “Devr-i Veledi” yürüyüşüdür. Bu yürüyüşten sonra sıra Sultan Veled adı verilen ve semazenlerin birbirlerine selam verip daire şeklinde yürüdükleri kısma gelir. Bu yürüyüşte semazenler karşı karşıya gelirler ve başlarını eğerek selamlaşırlar.
Tüm bu bölümlerden sonra tekrar bir ney taksimi başlar ve ayinin çalınmaya başlamasıyla semazenler üzerlerindeki hırkaları çıkarırlar. Bu doğum anını simgeler. Kollarını kavuşturan semazenler hakikate doğuşlarını simgeleyen bu hareketten sonra şeyhin elini öpüp iznini aldıktan sonra sema etmeye başlarlar.
Bundan sonra beş selamdan oluşan asıl sema gösterisi başlamış olur. İlk selam insanın kulluğunu anlamasını simgeler. İkincisi Allah’a hayranlık duymayı, üçüncüsü hayranlığın aşka dönüşmesini, dördüncüsü kulluk vazifesinin başlangıcını simgeler. Beşinci semada şeyh de semaya katılır. Fakat hırkasını çıkarmaz ve kollarını açmaz. Şeyh semasını yapıp yerine geçikten sonra son taksim yapılır. Kuran-ı Kerim’den bir kısım okunur ve “Hu” sesleri eşliğinde sema gösterisi sona erer.