Ünlü çocuk romanı Pinokyo’dan esinlenerek, ”Pinokyo etkisi” adı verilen durum, İspanya’daki Granada Üniversitesi Deneysel Psikoloji Bölümü’nden bilim adamlarının termografi yardımıyla yaptıkları araştırmalar sonucu belirlendi.
Bir çeşit vücut ısısı ölçme tekniği olan termografi, 2. Dünya Savaşı sırasında askerlere gece görüşü sağlamak amacıyla ABD’li bilim adamlarınca geliştirilmişti.

Psikoloji sahasında termografiden yararlanmanın öncüleri olarak kabul edilen Emilio Gomez Milan ve Elvira Salazar Lopez adlı bilim adamları, geliştirdikleri yeni termografik uygulamalar yardımıyla, insanların zor görevleri yerine getirirken, belirli bir konuda sorguya çekilirken veya yalan söylerken yüz ısılarında değişiklikler meydana geldiğini saptadı.

Araştırmacılara göre, yalan söylendiğinde burun etrafındaki ısıda artış görülüyor ve beynin etrafını kaplayan en büyük doku olan insula faal duruma geçiyor.

Beyindeki ödüllendirme sisteminin bir parçası olan ve sadece kişinin yakından hissettiği, kendisiyle bağlantılı tecrübelerde faal duruma geçen insula, ayrıca algılama ve vücut ısısının düzenlenmesi işlevinde de rol oynuyor.

Bu nedenle insulanın faal duruma geçişi ile ısı artışı arasında bir ters ilinti bulunduğunu belirten araştırmacılar, kişi bir duyguyu daha güçlü hissettiği zaman vücuttaki ısı değişikliğinin azaldığını ve bir duygunun daha zayıf olarak hissedildiği durumlardaysa ısı değişikliğinin arttığını kaydetti.