Özel günler, bayramlar konusunun psikolojik ve sosyal yönü ile ilgili az sayıda makale ve yazının olduğunu fark ettim. Bu yüzden bu konu ile ilgili açığın kapanması için üzerime düşen görevi yapmak üzere görüşlerimi sizlerle paylaşmak istedim.
Özel günler, bayramlar toplumsal yapının vazgeçilmez unsurlarından biri olarak hemen her toplumda karşımıza çıkan bir gerçekliktir. Toplumsal şekillenmenin temellerinden biri olarak sayabileceğimiz bayram ve özel günler sosyal yapının standartlaşmış ve kabul gören davranışlarının oluşmasında büyük önem taşırlar. Bizim toplumumuzun kabul gören davranışları olan bayram ziyaretleri, birlik ve beraberliği tetikleyen davranışlardır. Ne yazık ki bu davranışların günümüz koşullarında azalmış olduğunu görüyoruz. Toplumsal bilinçaltı kavramının içinde yer alan akrabaların, komşuların, aile dostları ve arkadaşların ziyaretleri; sosyal bağın güçlenmesinde, toplumsal yapının gelişmesinde önemli bir yere sahiptir.
Özel günler, bayramlar kültürel ve geleneksel zenginliklerin uzantılarıdır. Sevgi, saygı, yardımlaşma, birbirini anlamaya çalışmak gibi değerleri içerir. Sıcak aile ortamlarında büyüklerin ellerini öpme, bayram harçlıklarının verilmesi gibi adetler günümüzde çocuklarımıza kazandırmamız gereken davranışlar arasındadır.
Özel günlere, bayramlara, çocuk psikolojisi açısından da bakmakta yarar görüyorum. Çocuklar ve toplum arasında sıcak bir bağ vardır. Bu bağın güçlü olmasının, çocuğun sosyal ve psikolojik gelişimi üzerinde olumlu birçok etkileri bulunmaktadır. Çocuklar, toplumla duygusal etkileşime girer. Özellikle içedönük çocukların dışa açılması sağlanırken aile dışında kalan diğer bireylerin tutum ve davranışları da büyük önem taşımaktadır. Bu durum çocuklardaki sosyal aitlik duygusunun gelişmesine yardımcı olur. Çocuk tanıştığı insanların davranışlarını izlerken, diğer insanların birbirleri arasındaki davranışlarını gözlemleme fırsatı da bulur. Önümüzde ki özel günler ve bayramlarda çocuklar ile büyükler arasındaki sıcak bağı göz ardı etmeyelim. Özel günleri ve bayramları sadece tatil yapabilmek için bir fırsat olarak görerek çocuklarımızın psikolojik, sosyal ve kültürel gelişimlerini zedelememeye dikkat edelim.
Toplumun en küçük yapı taşı olan ailenin gelişimini sürdürmesinde pozitif bir etkiye sahip olan özel günlerde ve bayramlarda yapılan ziyaretlerin; ekonomik zorlukların altında ezilen, kentsel yaşamın koşuşturmalarından sıkılarak yalnızlaşan, kapı komşusuna bile selam vermekten çekinerek yabancılaşan bireylerin tutumlarının etkisiyle azaldığını ve bu tutumların psikolojik rahatsızlıkların ortaya çıkmasında hızlandırıcı faktörler olduğunu biliyoruz. Güven duygusunun, aitlik duygusunun, bağlılığın, sevginin, şefkatin ve vicdan gelişiminin temellerinin aile içinde atıldığını ve gelişimini sosyal çevre ile birlikte sürdürdüğünü göz önünde bulundurarak, özel günlerin ve bayramların sosyal etkileşim içindeki rolünü daha iyi anlayabiliriz.
Psikolog Murat Bilim