Karadeniz'de halk oyunları için yapılan yöresel müziklerin baş kahramanı olan tulum gerek tarihçesi, gerekse kullanım şekli ile ilgi çekici bir müzik aleti özelliği taşır.
Tulumun geçmişi Romalılar dönemine kadar uzanır. Roma halkının geleneksel çalgı aleti genelde üflemeli enstrümanlardan oluşmuştur. Bu üflemeli çalgı aletleri Romalılar'dan Trakya Bölgesi'ne ve Anadolu'ya kadar yaygın bir şekilde varlığını sürdürmüştür.
17. yüzyılda Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde bu çalgıdan bahsetmiştir. Karadeniz Bölgesi'nin Trabzon şehrinde yerli halk tarafından yöreye Balkanlardan gelen üflemeli çalgıların da etkisiyle icat edildiği bilinir. Anadolu'nun Kuzey kesimlerinde ve Sivas şehrinin Karadeniz'e yakın ilçelerinde hala etkin olarak kullanılır.
''Tulum'' ismi etimolojik olarak Hakaz lehçesinden dilimize geçip Türkçe; ''deri kap'' anlamına gelir. Bu isim; tarihte 13. yüzyıl öncesine dayanır. Karadeniz'deki yöresel ismi ise ''guda''dır. Bulgar halkının da yöresel bir çalgı aleti olup genelde ''gayda'' ismi ile anılır.
Oğlak derisinin iyice kurutulup içini şişirmek için sabit bir boru monte edilerek (ahşap olması gerekli) kesik kısımları koyun yünüyle sıkı bir şekilde dikilmesiyle meydana gelir. Derinin taze ve tüylerinden arındırılmış olması; bu çalgı aletinin kalitesini ortaya koyar. Ne kadar taze ve sağlıklı bir şeklide tüylerinden arındırılmış bir deriden yapılırsa o kadar kullanışlı, uzun ömürlü ve güzel ses çıkaran bir müzik aleti olur.
İçi boş ahşap bir boru ile üfleme gerçekleştirildiği için tek oktavlık bir müzik aletidir. Ahşap boruya nota için 3 ana delik oyulur. Si (B), la (A) ve sol (G) notalarından oluşur.
Tulumun çalınmaya hazır hale gelmesi için içinin ahşap boru aracılığıyla tamamen havayla doldurulması gerekir. Notalara bastıkça melodiler ortaya çıkar. Sesin şiddeti azalıp tulumun gövdesi yumuşadıkça tulumu çalan kişi üfleyerek hava takviyesi yapar ve melodi devam eder.