Yılın son günlerine geldiğimizde, hepimiz geride bıraktığımız yılın genel bir muhasebesini yaparız… Aile bağlarımız, ilişkilerimiz, iş yaşantımız, sosyal hayatımız, bir önceki yıl ki hedeflerimiz ve yıl sonunda elde ettiğimiz başarılarla elde edemediklerimizi değerlendirdiğimiz bu dönem kaygılarımızdan uzaklaşmak için de en iyi süreçlerden biri olabilir.
Dr. Orhan Karaca
Psikiyatri Uzm.
Yoğun iş hayatı dolayısıyla vücudun fiziksel ve zihinsel olarak yeterince dinlenememesi, monoton ve değişime kapalı bir yaşam tarzı benimsenmesi gibi nedenlerle ortaya çıkan tükenmişlik hissi ve kaygı bozuklukları, günümüzde pek çok kişinin muzdarip olduğu bir sağlık problemidir. Yeni yıl ile birlikte yepyeni başlangıçlar yapabilmek için sizi mutsuz eden durumlardan uzak kalmayı ve bu durumla başa çıkabilmeyi öğrenmelisiniz.
Mutluluğun formülü “işteki” başarı mı?
İş hayatında aşırı yorgunluk, kronik zorlanma, monotonluk, yeteri kadar istirahat etmeme ve kişinin gösterdiği efora karşı beklediği verimi alamayışı sonrasında ortaya çıkan tükenmişlik hissi; halsizlik, yorgunluk, motivasyon kaybı, isteksizlik, çaresizlik duygusu, tahammülsüzlük, sinirlilik, uyku ve iştah bozukluğu, vücut ağrıları gibi belirtilerinde oluşmasına neden olur. Kişide tükenmişlik hissi yaratan bu durum; iş yaşamı ve kendi ruh sağlığı kadar, sosyal yaşam ve aile hayatı üzerine de olumsuz etki yaratıyor.
İş hayatında aşırı rekabetçi ortamın, kişilerin paylaşımlarının ve birbirlerine olan güvenlerinin az olması, adaletsizliğin var olduğu düşüncesi bu sağlık sorununa ortam hazırlar. Kişi yoğun motivasyon ve enerjiyle başladığı bir işte emeğinin karşılığını alamadığını düşündüğünde, tükenme hissi kendini göstermeye başlar. Kişinin, daha çok enerji harcayarak çok büyük değişimler sağlayacağını düşünmesi üzerindeki baskıyı artırır. Bireylerin özel yaşamında ve sosyal hayatında, kendilerini rahatlatacak sosyal aktivite ve etkinliklere yer vermemesi, enerjilerinin hızla düşmesine neden olur.
Mükemmel olmaya çalışmayın!
Tükenmişlik sendromunda kişisel özellikler, bu sağlık sorunun gelişmesi ve ilerlemesinde belirleyici olur. Mükemmeliyetçi kişilik yapısı, tükenmişlik sendromunda önemli bir risk faktörü olmasıyla dikkat çekmektedir. Her şeye yetişmeye çalışmak, işleri mükemmel yapmaya çalışmak, zamanla yarışmak, beklentileri yüksek tutmak, sarf edilen enerjinin beklentilerini karşılayamayacağını düşünmek, hayır diyemediğinden gerek işte gerekse özel yaşamında birçok yükü üstlenmek de tükenme hissinin baskın çıkmasında büyük pay sahibidir. Bu kişilerde mükemmeliyetçiliğin yanı sıra; aşırı özveri gösterme, idealistlik ve yaşadığı zorlukları derinleşmeden çözme becerisinin yetersizliği gibi durumlar da sıklıkla gözlenir.
Büyük hedefler yerine kararlı ama doğru hedefler belirleyin

• Mükemmeliyetçi yapı, kişinin kendini telkinle ve dikkatini başka yönlere dağıtarak büyük ölçüde kontrol edebileceği bir kişilik yapısıdır. Kişinin bazen her şeye yetemeyeceğini, her zaman her şeyin yolunda gidemeyebileceğini bilmesi, tükenmişlik duygu durumunu hayatından uzak tutabilmesi açısından büyük fayda sağlayacaktır.
• Kişilerin yüksek ve ulaşılması güç hedefler yerine daha ulaşılabilir hedefler koymaları, Tükenmişlik Sendromu’nu önleme konusunda önemli bir adımdır. Kişinin yaşadığı sorunda kendi payını değerlendirirken objektif olması, yaşadığı tükenmişlik sürecini aşmasına yardımcı olur.
• Kişinin kendi durumunun farkına varıp, kendine daha çok zaman ayırması gerekir. Yaşadığı zorlukları sisteme bağlamak ya da sorumlu bireyler aramak, sık rastlanan ve tükenmişliğin şiddetini arttıran durumlardır. Bu nedenle bu düşünce biçimlerinden uzak durulmalıdır.
• Hayatta iş ve özel yaşam arasında bir denge kurulması, işin gereğinden fazla zaman almamasına dikkat edilmesi gerekir. İş ortamında iletişimin geliştirilmesi, paylaşımların artması, sorumluluğun bölüşülmesi, eskiden keyif alınan etkinliklerin yeniden yapılmaya başlanması ve yeni etkinlikler keşfedilmesi sürecin aşılmasında önemli yer tutar.
• Ayrıca, bu sorunu yaşayan kişiler bazen yardım almak istemeyecek kadar çaresiz hissedebilir. Böyle durumlarda, kişinin yakınlarına da önemli sorumluluklar düşer. Kişi, profesyonel yardım almaya ikna edilmelidir.