Ataraksiya duygulardan, endişeden ve korkudan arınmış bir durgunluk halidir. Ataraksiya durumunda her türlü acıya karşı tepkisiz kalınır, korku yoktur, kişi duygulardan özgürdür. Epikürcü felsefede ataraksiya bir birey için mutluluğun tek yolu olarak görülürdü. Sonsuz bir huzur hali olarak tanımlanan ataraksiya tanrılardan ve öbür dünyadan da korkmamak anlamına gelirdi.





Ataraksiyanın psikolojideki tam zıttı anksiyetedir. Anksiyete sürekli bir endişe ve stres hali getirir. Ataraksiya kavramı varoluşcu filozof Heidegger'de gelassenheit olarak, tasavvufta ise fenafillah yani yokluğun sırrına ermek, ölmeden önce ölmek olarak karşımıza çıkar. Taocu felsefede ataraksiya ile aynı anlamda Wu Wei kavramı vardır. Wu Wei eylemsizlik ve beklentisizlik halidir.


Ataraksiya yaşamın doğal akışına müdahale etmemeyi ve beklentilerden sıyrılmayı gerektirir. Ataraksiya halindeki kişi epikürcü felsefeye göre "insanların arasında bir tanrı" gibi olur. Ataraksiya halindeki kişi acılara olduğu kadar kıvanca, sevindirici gelişmelere de tepki vermez. Bir çok din ve felsefedeki hiçliğe erişme, evrenin ya da tanrının varlığı ile bir olma / onun içinde erime mertebesi ile ataraksiya aynı şeydir. Ataraksiyaya ulaşan kişi kendi benliğinden kurtularak anonim bir benlik kazanmış olur, evrenle bütünleşir. Budizmde de Nibbana, Upekkha gibi ataraksiyaya benzer makamlar vardır ve bu makamlara ancak beklentisizlikle, duygulardan arınmayla ulaşılabilir. Hinduizmdeki Nirvana da Nibbana veya ataraksiya ile aynı kavramdır. Egodan tamamen uzaklaşma, beklentilerden ve korkulardan arınma mertebesidir. Ataraksiya kavramının İslam tasavvufuna, Hristiyanlığa ve Batı felsefesine de Uzakdoğu'dan, Hinduizmden, Budizmden ve Taoculuktan geçtiği düşünülmektedir.


Psikolojide ataraksiya ile bağlantılı ya da benzer ancak kişi ve çevresi için sıkıntılı olabilecek bir de apati durumu vardır. Apati durumundaki kişi acı çekemez, hiç bir şey hissedemez, hiç bir duygusal tepki vermez. Bu duygu yitimi kişiyi dış dünyadan kopmaya götürür. Apati durumu genellikle hayatında kaldırabileceğinden fazla acıyla karşılaşmış, ard arda birden fazla yıkıcı, üzücü durum yaşamış kişilerde görülebilir. Kişinin bilinçaltı bir savunma mekanizması olarak yaşadığı travmaları kavramakta ya da acısını dışa vurmakta zorlanabilir. Bazen kullanılan antidepresanlar da yan etki olarak bu duygu yitimine yol açabilmektedir.