En az iki yıl üst üste olmak kaydıyla, yılın belli dönemlerinde ortaya çıkan, sebep olarak herhangi bir yaşam olayının gösterilemediği duygu durum çökmelerine mevsimsel depresyon olarak adlandırılıyor. Gün ışığının artması kişinin depresyondan çıkmasına yardımcı oluyor. Gün ışığının azalmaya başladığı sonbahar ve kış ayları mevsimsel depresyon riski açısından oldukça yüksek risk taşıyan dönemler olarak karşımıza çıkıyor. Ancak mevsimsel depresyon ilkbahar ve yaz aylarında da görülebiliyor. Emsey Hospital’dan Psikiyatri Uzmanı Dr. Orhan Karaca konuyla ilgili görüşlerini aktarıyor.
Gün ışığı ruhun gıdası

Kış aylarında günlerin kısa olması ve gün ışığıyla temasın azalması nedeniyle, beyinde melatonin düzeyi artarken serotonin düzeyi düşer. Melatonin uykuyu artırırken, serotonin azalması ise halsizlik, bitkinlik, yorgunluk, isteksizlik gibi belirtilere neden oluyor.
Hastalığa bu kimyasal maddelerin düzeylerindeki değişmenin yol açtığı düşünülüyor. Soy geçmişte bipolar bozukluk (manik depresif bozukluk) görülmesi, depresyon gibi hastalıkların olması, zor yaşam koşulları, ağır fiziksel hastalıklar, gün ışığından az yararlanan bölgeler yatkınlığı artırıcı unsurlardır. Kadınlarda mevsimsel depresyonlar daha sık görülüyor.
Fototerapi tedavi yöntemi daha çok tercih ediliyor

Mevsimsel depresyonun tedavisinde fototerapi yöntemi (ışık tedavisi) ilk seçenektir. Bu tedavi gün ışığını taklit edecek bir ışık kaynağına kişiyi belli bir süre maruz bırakma esasına dayanır. Böylece kişiye eksik aldığı gün ışığı dışarıdan verilmiş olur. Ancak ağır ve orta depresif durumlarda ilaç kullanmak zorunda kalınabilmektedir. Kimi ağır vakalarda yatarak tedavi gerekebilir. Bunun dışında psikoterapi (özellikle bilişsel davranışçı psikoterapi) önemli bir tedavi yöntemidir. Ancak bu terapi yöntemi dışında da terapi yöntemleri vardır ve uygun olan vakalarda bunlar da kullanılabilmektedir. Kişinin keyif aldığı ve işlevselliğinin arttığı uğraşılar da tedavide yarar sağlar.
Mevsimsel depresyona yatkın olabilirsiniz

Mevsimsel depresyona yatkınlığı olan kişilerin havanın açık olduğu dönemlerde gün ışığından azami yararlanmaya çalışmaları gerekir. Daha önceki yıllarda benzer durumlar yaşandıysa ve hastalık ağır geçirildiyse yine aynı dönemde hastalanmadan önce psikolojik destek almaya başlamak, gerektiğinde doktorun önerdiği ilacı kullanmak gerekir. Kişilerin yaşamlarını zenginleştiren uğraşılar bulması, sosyal destek ve verimliliğin artırılması da önlem olarak alınabilir. Yaşamlarında zorluklar olan kişilerin zorluklarla baş etmek için yakınlarından destek alması, bu konuda yeterli desteği yoksa uzman yardımı alması da yararlı olur. Vitamin ve mineral desteği de ayrıca yarar sağlar. Bu kişiler uyku-uyanıklık döngüsüne de dikkat etmelidirler. Kış aylarında yapılacak tatillerin gün ışığının yoğun olduğu bölgelere yapılması bu hastalığın ortaya çıkışını önleyebilir ya da geciktirebilir.
Her yorgunluk depresyon değildir

Öte yandan her yorgunluk ve halsizlik için depresyon demek doğru değildir. Öncelikle kişinin duygu durumunda bir çökme olması gereklidir. Bu çökme haline daha önce saydığım diğer belirtiler de eşlik ediyorsa mevsimsel depresyon düşünülebilir. Bu tür belirtiler özellikle yılın aynı dönemlerinde görülüyorsa bir psikiyatri uzmanı ile görüşmek yararlı olur.Hem bir takım hormonal nedenler hem de kadının toplumdaki rolü ve yaşadığı zorluklar özellikle kadınların depresyona girme oranını artırmaktadır.