Viral nedenli yüksek ateş ve döküntülerle kendini gösteren bir kış hastalığıdır. Anneden geçen pasif bağışıklık 5. aydan sonra iyice azaldığından ve aşı da 1 yaşında yapıldığından, 6–12 ay arası bebekler ve okul öncesi dönem çocukları hastalığa sık yakalanırlar. Ortalama 10 günlük bir kuluçka döneminden sonra genellikle üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri ile başlar. Salgınlara yol açabilen bir hastalıktır.


Hangi yollarla bulaşır
Hastadan çevresindeki kişilere bulaşma ve yakın temas durumunda özellikle öpme, konuşma, öksürme ile havaya yayılan damlacıkların taşıdıkları virüslerle olur. Aynı bardak, tabak, çatal, kaşığın kullanılması da kızamık ve diğer solunum yolu enfeksiyonlarının bulaşmasında önemlidir. Kolay bulaşan bir virüs olduğundan kış ve bahar aylarında küçük salgınlar görülebilir.

Belirtileri
Birinci dönem, hiçbir belirtinin olmadığı yaklaşık 10 günlük kuluçka dönemidir. Döküntü öncesi prodromal dönemde (2. dönem) ise ateş yükselir ve yanak iç kısımlarında tanı koydurucu koplik lekeleri denilen beyazımsı küçük lekeler ortaya çıkar. 2-3 gün süren bu dönemde hasta halsiz ve iştahsızdır. Kuru bir öksürüğü vardır, gözler sulanır ve kızarır, burun akıntılıdır. Henüz tanı konulmamış olabilir ama belirgin bir bulaşıcılık söz konusudur. Üçüncü dönem olan döküntülü dönem yüz ve kulak arkalarında ortaya çıkan döküntülerle başlar, sonra vücudun aşağısına yayılırlar. Bu döküntüler küçük, kırmızımsı ve deriden biraz kabarık makülopapüler tarzdadırlar. 3-4 gün sonra başlayan iyileşme döneminde (4. dönem) ateş düşmeye başlar, öksürük hafifler ve döküntülerin solduğu görülür. Komplikasyon olarak % 5 -7 oranında, özellikle küçüklerde ve iyi beslenememiş zayıf-cılız çocuklarda A bronşit, zatürre, orta kulak iltihabı gelişebilir. Geç, seyrek ve tehlikeli bir komplikasyon olan SSPE'de ise dejeneratif ansefalit tablosu söz konusudur.

Tedavisi
Viral bir hastalık olduğu için etkisi olmayacağından antibiyotik kullanılmaz ancak ikincil bir bakteriyel enfeksiyon (zatürre, orta kulak iltihabı gibi) eklenmişse antibiyotik verilebilir. Belirtileri yok etmeye yönelik uygulamalar yapılır; ateş düşürücüler, burun açıcı serum fizyolojik gibi. Ayrıca hasta dinlenmelidir, bol sıvı almalıdır ve düzenli-dengeli beslenmelidir.

Ne yapmalı
En etkili korunma yöntemi tüm bebek ve çocukların rutin olarak aşılanmasıdır. 1 ve 5 yaşlarında mutlaka iki doz ve KKK (kızamık-kızamıkçık-kabakulak) şeklinde deri altına uygulanır. Hasta çocukların sağlıklı olanlardan uzak tutulması da önemlidir.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Prof. Dr Hüseyin Güvenç