Yedi Uyuyanlar, Kur'an'da Ashab-ı Kehf (Eshâb-ı Kehf) adıyla anılan, hem İslam'da hem de Hıristiyanlık’ta var olan bir hikâyedir.

Selçuk-Efes’te bulunan Yedi Uyuyanlar Mağarası her yıl binlerce yerli ve yabancı turisti bu bölgeye çekmektedir.

Efsaneye göre;

M.S. 250’li yıllarda Dakyus isimli bir kralın yönettiği putperest bir ülkede 7 genç Hıristiyan olmakla suçlanır.

İnançlarını değiştirmeleri istendiğinde karşı çıkan bu 7 genç ölümle cezalandırılınca dağa kaçarlar ve orada ibadet etmeye başlarlar.

Öldürülme korkusuyla köpekleriyle birlikte bir mağaraya sığınan gençleri bulan kralın adamları, kralın da emriyle mağaranın girişine kalın bir duvar örer.

Burada ölmeleri beklenen gençler derin bir uykuya dalarlar.

İnanışa göre 7 genç bu mağarada 200 sene uyumuştur. Kehf suresinde ise bu süre 300 sene olarak belirtilir.

Ashab-ı Kehf uyandıklarında geçmiş olan zamanında farkında değildir. Uykudan kalkmaları, birbirleriyle konuşmaları ve içlerinden birini şehre göndermeleri Kur'an'da geçer. Bunlar şehre gidip yiyecek getirecek kimsenin (Yemliha’nın) elbise değiştirerek halini kimseye bildirmeden gidip gelmesini uygun görürler.

Yemliha, bunu kabul edip şehre geldiğinde çok değişmiş bir şehir bulur. Farklı yorumları mevcut olan bir hadiseyle bu kişi geçen zamanın farkına varır ve o zamanın hükümdarının yanına götürülür.

İnanca göre bu hükümdar gençlerin dinindendir. Başlarından geçenleri hükümdara anlatır. Daha sonra gidip arkadaşlarına haber verir. Daha sonra tekrar hepsi uykuya dalarlar ve bu uyku zaman dilimi 4 bin yıl civarındadır.

Pek çok versiyonu bulunan bu inanışla ilgili mağaranın sınırları içinde olduğunu iddia eden 33 kentin 4 tanesi ülkemizdedir. (Afşin, Selçuk-Efes, Lice ve Tarsus)

Hıristiyanlar tarafından kabul edilen sürümdeki mağara, Selçuk ilçesindeki Efes antik şehrinin yakınlarındaki Panayır Dağı eteklerinde bulunmaktadır.

Bu mağaranın, üstüne bir kilise yapılmış hali 1927-1928 yılları arasındaki bir kazıda ortaya çıkarılmış, kazı sonucunda 5 ve 6. yüzyıla ait olan mezarlar da bulunmuştur. Yedi Uyuyanlar' a ithaf edilmiş yazıtlar hem mezarlarda hem de kilise duvarlarında bulunmaktadır.