Bilimsel verilere göre akne oluşumunu kişinin genetik ve yapısal özellikleri belirler. Çevresel faktörler, stres, beslenme şekli, sigara gibi bağımlılık yapan alışkanlıklar direkt etkilemez.
Prof. Dr. Ertuğrul Aydemir
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tedavide başarılı olabilmek için her şeyden önce sabır ve tedavi planına uyum gerekir.
Akne ister hafif, ister ciddi olsun mutlaka hekiminizin size vereceği bilgiler doğrultusunda kontrollü bir biçimde tedavi edilmelidir.
Akne, yağ bezlerinin aşırı çalışması ve irileşmesi ile paralel gelişen bir hastalıktır. Genellikle ergenlik sivilcesi olarak bilinir ve ergenlik yaşlarında yağ bezlerinin olgunlaşarak aktive olmasıyla başlangıç dönemi kendini gösterir. Başlangıç genel olarak aynı ama iyileşme süreci değişkendir. Akne, yağ bezlerinin sıklıkla bulunduğu bölgelerde, yani yalnız yüzde değil aynı zamanda göğüs ve sırtta da olabilir. Akne problemi olanların birçoğunun ortak özelliği ciltlerindeki yağ oranının hayli yüksek oluşudur.
Hepimizin derisi üzerinde ne kadar temizlesek de birçok bakteri bulunur. Bu bakteriler yağ bezlerinin tıkalı olan kanallarından içeri girerek hem kendileri hem de ortaya çıkardıkları birtakım kimyasal maddeler yoluyla tıkadıkları yağ bezinde iltihaplanmaya yol açarlar.
Burada artan deri hücreleriyle birlikte yağ salgısı tıkaç yapmakta, sıktığınız zaman kurtçuklar gibi esmer bir görünüm almaktadır. Bu tıkaç kirden değil, doğal bir boya nedeniyle siyahlaşır ve cildimizde zaman zaman gördüğümüz siyah noktalar oluşur. Ancak tek neden bu değildir. Akne sadece kızarık şişliklerden oluşmaz: siyah noktalar, beyaz noktalar, içi cerahatle dolu küçük şişlikler, kistler ve içinde sert bir cisim olduğu izlenimini veren nodüller vardır. Nodüller ve kistler iyileşme esnasında bazen yara izi bırakabilir.
En yaygın görülen akne türleri:
Genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkan “akne vulgaris” en sık karşılaşılan akne türüdür. Ancak iyileşmesi esnasında yara izi bırakan, çocuklarda ortaya çıkan, cilde dışarıdan yağlı maddeler uygulanmasından kaynaklanan, steroid türü ürünlerin kullanımı sonucu ortaya çıkabilen türleri de vardır.Yara izlerinin ortaya çıkmasını engellemek akne tedavisinin önemli amaçlarından biridir; çünkü yara izi tedavisi akne tedavisinden çok daha zordur.
Tedavisi
Akne tedavisinde başarılı olabilmek için her şeyden önce sabır ve tedavi planına uyum gerekir. Genellikle 6 aylık bir süreç içerisinde sonuç almak hedeflenir. İlk iki ayda yüzde 30-40 oranında bir iyileşme, altı ayın sonunda ise yüzde 80-90 oranında başarı beklenir. Ve bu durum hastaya başlangıçta anlatılmalıdır. Aksi takdirde hasta 10-15 günlük bir çalışmanın sonrasında aynaya baktığında ümitsizliğe kapılıp tedaviyi bırakabilir. Vakaya göre tedavide eğer gerekli görülürse, bakterilerin etkisine karşı antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Bunun yanında kullanılan antiseptik ilaçlardan bir kısmının hafif soyucu etkileri söz konusudur. Bu ilaçlar hem yeni aknelerin çıkmasına engel olur, hem de eskiden var olan izlerin azalmasını sağlar. Akneli kadınların bazılarında düşük oranda hormon ilaçları da kullanılabilir. Aknelerde iyileşmenin sağlanmasından sonra da alt düzeyde bir idame tedavisinin sürdürülmesi gereklidir. Akne teşhisi koyulan hastalara ilaç tedavisinin yanı sıra klinik olarak kimyasal peeling, antiakne bakım programları, özellikle FDA tarafından onaylanmış antiakne lazer ve IPL uygulamaları gerçekleştirilerek akne tedavisi desteklenir.

Her aknenin tedavisi mümkün müdür?
Aslında tedavi edilemeyecek akne yoktur. Ancak farklı türde ve şiddetteki akne tedavisi için farklı seçenekler söz konusudur. Başarılı sonuç alınabilmesi için uygun yöntemin seçilmesi gerekir. Bu nedenle hekimin önerilerine harfiyen uyulmalı, tedavi bilinçli bir şekilde sürdürülmelidir. Akne ister hafif, ister ciddi olsun mutlaka hekiminizin size vereceği bilgiler doğrultusunda kontrollü bir biçimde tedavi edilmelidir.
Radikal akne tedavileri kesin çözüm getirir mi, yan etkileri nelerdir?
Çok inatçı aknelerde, oral yoldan A vitamini asidi kullanılabilir. 4-6 ay kadar kullanılan bu ilaçlarda etki kalıcıdır ancak yan etkileri daha fazla olduğu için son seçenek olarak başvurulur. Özellikle karaciğer üzerinde yan etkileri olabildiğinden her ay tetkik gerektirebilir. Bu ilaçlar ayrıca burun kanaması, baş ağrısı ve deride aşırı kurumaya, dudaklarda çatlamalara da neden olabilir. Pahalı bir tedavidir ve daha önce uygulanan diğer tedavi yöntemlerine direnç gösteren ya da başlangıçtaki incelemede, başka bir yöntemle tedavi olamayacağı öngörülen hastalarda uygulanır.
Günlük uygulanan makyajın akne oluşumuna etkisi var mıdır?
Düzenli olarak temizlendiği ve doğru ürünler tercih edildiği (genellikle cilt tipine uygun-yağ içermeyen su bazlı ürünler) takdirde makyajın olumsuz bir etkisi yoktur. Temizliğe gösterilen önemin katkısı sınırlı, çünkü akne oluşumunda sorun tek başına mikrobik değildir. Günde en az bir kez cilt temizliğinin yapılması yeterlidir.
Bununla birlikte, dışarıdan uygulanan yağlı cilt bakım ürünlerine dikkat edilmeli; bunlar da akne oluşumunu etkileyen faktörler arasında sayılabilir.
Alınan gıdaların akne oluşumuna etkisi ne düzeydedir?
Yiyeceklerin akne oluşumuna hiçbir etkisi yoktur. Yağlı yiyecekler, kola, kızartma vb. gibi besin maddelerinin; genel olarak bilindiği üzere akne oluşumunda etkisi söz konusu değildir. Akne oluşumu karaciğerdeki herhangi bir rahatsızlıkla da ilgili değildir. Su içmenin de aknesiz bir cilt sahibi olma konusunda herhangi bir etkinliği yoktur; yalnızca yıkama sonrası nemini kaybeden cildin neminin yerine konması açısından su içilmesi önemlidir.

Peki ya güneşin etkisi?
Güneş ışınlarının tedavi edici olmasa bile baskılayıcı bir etkisi bulunmaktadır. Güneşe çıkıldığı dönemde sivilcelerde kısmi bir azalma görülebiliyor. Ama bu etkinlik tedavi edici değildir.