Çocuklar pek çok yemeği reddediyor ya da yemek seçiyor olabilir. Çocuğun yemek yememesinin nedeni tadını beğenmemesi olabileceği gibi altında çok ciddi problemler de yatıyor olabilir. “Yemek seçtiğini sandığınız çocuk, aslında gerçekten yemeği yiyemiyor yani yutma bozukluğu yaşıyor olabilir” diyen Dil-Konuşma Patoloğu ve Yutma Bozuklukları Uzmanı Gayem Köprücü, aileleri uyarıyor.

Yutma bozukluğu olan çocukların belirtileri
Bebek çok sık kusuyor ve yediklerinin çok azını midesine gönderiyorsa o zaman birtakım şeylerden şüphelenilir. Çok küçük çocukların yemek yerken vücudu kasılır. Yutamadığı için değişik kıvamdaki yiyecekleri reddeder. Örneğin çocuk, içinde pirinç olan çorbalar gibi iki farklı kıvamın bir arada olduğu yiyeceklerle zorluk yaşıyor olabilir, çiğneme ve yutma süresi uzadığı için beslenme zamanı uzayabilir, lokmalar ağız kenarından dökülebilir, beslenirken öksürük ve öğürme oluşabilir, doğru nefes alıp vermekte zorlanabilir. Besleme sonrasında çocuğun çıkardığı sesler ıslak ve hışırtılı değil, temiz ve net olmalıdır. Besleme sırasında daha dik pozisyonda olan çocuk, beslemenin hemen ardından yatay pozisyona getirilirse ağızda birikenler nefes borusuna akabilir ve çocuk bunu hissedip öksürerek temizleyemeyen bir durumda ise akciğer tehdit altına girer. Yani bizler öksürüğün kuvvetli ve yerinde olmasını olumlu değerlendiririz ancak fazla sayıda öksürük de sorunlara işaret edebilir. Bütün bunların sonucu olarak çocuk kilo alamaz, büyümesi yavaşlar.
Tanı nasıl konuluyor?
Bir dil ve konuşma patoloğu, çocuğun beslenme ve yutmasını değerlendirmek üzere gerekli testleri yapar, mümkün olan tedaviyi planlayıp uygular. Öncelikle çocuğun medikal hikayesi, gelişimi ve semptomları incelenir. Yutma işleminde kullanılan kasların kuvveti ve eklemlerin hareket kabiliyeti, çocuğun yeme-içme sırasındaki duruşu ve davranışı gözlenir. Yutmayı değerlendirebilmek için bazı özel testler uygulamak gerekebilir. Bu değerlendirmeyi “Fiberoptik Endoskopik Yutma Testi” şeklinde poliklinikte yapmak, ihtiyaç halinde ise “Modifiye Barumlu Yutma Testi – Videofloroskopi” adı verilen radyolojik bir inceleme yöntemi ile yapmak mümkün.
Yutma bozukluğunun tedavisi nasıl yapılıyor?
Dil ve konuşma patoloğu çocuğa ve duruma özel olacak şekilde belli çalışmalar planlar. Bunlar anne-baba aracılığı ile yaptırılması gereken pozisyonlamalar ve egzersizleri içerir. Bu egzersizler beslenme ve yutma işleminde kullanılan kas kuvvetini, duyusunu ve koordinasyonunu geliştirir. Ayrıca beslenme ve yutmayı geliştirecek yönde özel yiyecekler, araçlar ve teknikler öğretir.
Yutmayı geliştirecek özel yiyecekler nelerdir?
Yiyecek kıvamının seçimi yutmanın durumuna, problemin hangi fazda ve ne şekilde açığa çıktığına bağlı olarak yapılacaktır. Ancak, kaygan yiyecekler, tamamı aynı kıvamda olan yani taneler içermeyen yiyecekler, hisleri uyandıracağı için soğuk ve ekşi tatlar tercih edilebilir. Örneğin, en basit gözüken su bazen en korkulacak kıvamdır çünkü çok hızlı hareket eder, kontrolü zordur ve tüm açıklıklardan kolayca içeriye sızar. Ancak buna karşın kimyasal içeriği karışık olmadığı için bir enfeksiyona sebep olsa dahi bununla daha kolay başa çıkılması beklenebilir.
Bebek ve çocuklarda yutma bozukluğunun nedenleri
• Sinir sistemi problemleri (serebral palsy, menenjit, ensefalopati)
• Gastrointestinal problemler
• Prematüre/erken doğum
• Düşük doğum kilosu
• Kalp hastalığı
• Damak/dudak yarığı
• Solunum yolunu etkileyen durumlar
Yutma bozukluğu olan çocuklarda neler görülebilir?
• Sıvı kaybı yaşanabilir.
• Yeterli besin alınamayabilir.
• Lokma nefes yoluna kaçabilir. Bu durum nefessiz kalmaya ya da akciğer enfeksiyonu gelişimine sebep olabilir.
• Solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak kronik akciğer hastalıkları gelişebilir.
• Çocuk sosyallikten uzaklaşabilir.