Çoğu zaman ateş endişeye neden olması gereken bir durum değil. KadıköyŞifa Kadıköy Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Arzu Yaşaroğlu Erkum, çocuğunuzun ateşini ne zaman düşürmek zorunda olduğunuzu, bunu nasıl yapabileceğinizi ve ne zaman uzmana danışmanız gerektiğini derledi.

Yanaklar kıpkırmızı, gözler küçücük, alın cayır cayır yanıyor, ama buna karşı eller ve ayaklar daha serin. Teşhis: Çocuğunuzun ateşi var! Yetişkinlerle karşılaştırıldığında bebekler ve çocuklar daha sık ve daha şiddetli ateşleniyor. Bunun nedeni; merkezi beyinde bulunan ısı ayarının henüz tam olarak gelişmemiş olması. Bu nedenle ateşe sebep olan faktörlerle karşılaşıldığında termometre yükseliyor ve aynı şekilde ısı ani bir biçimde tekrar düşebiliyor.

Vücut, enfeksiyonlara (bakteri ve virüsler) ateş ile cevap verebilir. Çoğu zaman da ateş daha sonra gelecek olan bir hastalığın ilk belirtisi de olabilir. 39 - 40 derecelik ateşte dolaşım sistemi uyarılır ve bununla birlikte bağışıklık sisteminin savunma mekanizması devreye girer. Virüsler ve bakteriler öldürülür veya çoğalmaları engellenir. Anne - babalar için önemli olan şunu bilmeleri: Ateşin yüksekliği hastalığın ciddiyeti hakkında bilgi vermez. Ateş, vücudun savunma mekanizmasının çalıştığının bir göstergesidir.

Vücutta neler oluyor?
Beden, hastalığa neden olan faktörlere karşı koyabilmek için normal ısısını daha yüksek bir değere yükseltiyor. Aynı zamanda vücudumuzda şu değişiklikler gözlemleniyor:
• Kalp atışının hızlanması
• Daha hızlı nefes alıp verme
• Ateş yükseldiğinde titreme nöbetleri
Çoğu zaman aşırı derecede terleme vücut ısısının düşmesine öncülük ediyor ve aynı zamanda iyileşmenin göstergesi olarak kabul ediliyor.

Ne zaman doktora götürmeli?
Vücut ısısı makattan ölçüldüğünde 38 derecenin üstündeyse ateşten söz edilebilir. Uzmanların ateşte baz aldığı ölçüler şöyle:
• Isının yükselmiş olması: 37,5 - 37,9 derece
• Ateş: 38,0 - 39,4 derece
• Yüksek ateş: 39,5 - 40,0 derece
• Hayati tehlike: 40,5 derece ve sonrası

Hemen doktora gidilmesi gereken durumlar:

• Üç aydan daha küçük ise
• Susmadan sürekli ağlıyorsa
• Burnu temizlendiği halde nefes almakta güçlük çekiyorsa
• Yutkunamıyor ya da sıvı içemiyorsa
• Durumdan emin olamıyorsanız
• Tuvaletini yaparken ağrısı oluyorsa
• 24 saatten fazla anlam veremediğiniz bir ateşi varsa

Bu belirtiler yoksa vücut ısısı 38 derece üzerine çıkan çocuğunuza evde ilk müdahaleyi yapabilirsiniz. Şayet ateş aynı derecede devam ediyorsa derhal bir uzmana görünün.

Ateş nasıl doğru ölçülür?
Evdeki ecza dolabınızda mutlaka bulunması gereken araçlardan biri ateşölçerdir (derece). Çünkü çocuğunuzun vücut ısısını elinizi alnına koyarak anlamanız mümkün değil. Elbette ateşölçer seçimi ve ölçüm biçimi de çok önemli. Peki doğru ölçüm nasıl yapılmalı? Ağızdan mı, koltukaltından mı, makat veya kulaktan mı? Araştırmalar, çocukların en çok kulaktan yapılan ölçümden hoşlandıklarını gösteriyor. Uzmanlar ise makat yolunu tercih ediyor. Çünkü en kesin sonuçları bu yolla elde edebiliyorlar. Sizin hangi yöntemi kullanacağınız kendi tercihinize kalmış. Fakat bebek ve çocukları asla ateşölçerle tek başına bırakmamanız gerektiğini unutmayın.
• Makattan ölçüm: En emin yol. Ateşölçerin ucuna bir miktar yağ sürün. Çocuğu yan yatırıp dizlerini hafifçe bükün. Dijital bir ateşölçerle 30 saniye boyunca vücut ısısını ölçün. Ölçüm esnasında çocuğu oyalayın. Elde edeceğiniz sonuç koltukaltında alınandan yarım derece daha yüksek olacaktır.
• Ağızdan ölçüm: Yaşça daha büyük çocuklar için uygundur. Ateşölçer 2 - 3 dakika dilin altında veya yanak boşluklarında tutulmalı. Değerler makattan alınanlara göre yarım derece daha düşük olacaktır. Kırılma riskini önlemek için normal termometre ile ölçüm yapmayın. Dijital ateşölçerler daha pratiktir.
Dikkat: Ölçümden 10 dakika önce alınan soğuk veya sıcak yiyecek, içecek yanıltıcı etki yaratabilir.
• Koltukaltı ölçümü: Çok yaygın bir yöntem olmasına rağmen güvenirlik oranı düşüktür. Ayrıca çok hareketli çocuklar için de uygun olmayan bir metot, çünkü ölçüm en az 3 dakika sürüyor. Buradan yapılan ölçümün sonucu makattan yapılanla karşılaştırıldığında yaklaşık olarak 1 derece daha düşüktür. Büyük çocuklarda yöntemi denemek istiyorsanız, ölçerin ucunu koltukaltına yerleştirin ve çocuğun ölçeri kolu ile sıkıştırmasını sağlayın. Koltukaltı ve ateşölçerin kuru olmasına dikkat edin.
• Kulaktan ölçüm: Minikler için en ideal yöntem kulak için özel termometreler. Üstelik hızlı sonuç vermesi nedeniyle sevilen bir ölçüm biçimi. Önemli olan doğru pozisyonu bulmak. Kulağın üst kısmını biraz yukarı çekerek ateşölçerin kulak zarına yaklaşmasını sağlamalısınız. Çıkan sonuç makattan alınan değerin yarım derece altındadır. Bebek ölçüm öncesinde sıcak bir yastığın üzerinde yatmış ise çıkan sonuç doğru olmayabilir. Böyle bir durumda yarım saat kadar beklemekte yarar var.

Doktor görüşmelerinizde, kullanabileceğiniz ateş düşürücü ilacı ve hangi sıklıkta ne ölçüde vereceğinizi önceden belirleyin. Evinizde ateş ölçer ve doktorunuzun önerdiği ateş düşürücü ilacı bulundurun. Çocuğunuzda ateş tespit ettiğinizde öncelikle ılık bir duş aldırın. Soğuk su ile uygulama yapmaktan kaçının. Hafif giysiler giydirin. Temelde ateşlenen bütün çocukların yakınlarının ilgisine ihtiyaçları vardır. Bundan dolayı hastalanan çocuğunuzu asla yalnız bırakmayın. Sesini duyabileceğiniz bir mesafede olun. Çoğu zaman loş ve serin bir oda çocuğun daha çabuk iyileşmesine yardımcı olur ve onu evin günlük telaşından uzak tutar Ayrıca miniğin sürekli sıvı almasını sağlayın. Özellikle yünlü battaniyelerden, terlemesine ve ısının birikmesine yol açan kalın giysilerden sakının. Ateş bu yöntemlerle düşürülemiyor veya devam ediyorsa doktorunuzla temasa geçin.