Bebeklik çağında kafaya alınan darbeler ve yaralanmalar en çok mama sandalyesinden ve beşikten düşme şeklinde oluyor. Bazen anne ve babalar da, çocukları kucaklarından düşürebiliyorlar. Daha büyük çocuklarda ise, Oyun parklarındaki ve okullardaki yaralanmalara çok sık rastlanabiliyor. Central Hospital’dan Acil Hekimi Uzm. Dr. T. Alper Yılmaz, “Bazı çocuklarda kafaya alınan darbeler ve travmalar daha fazla risk taşır. 2 yaşından küçük olan, epileptik yani havale nöbetleri geçiren, felç gibi hareket kusuru olan, gelişme geriliği, kanamaya yatkınlık ve cildinde kolayca morluklar oluşan çocuklar bu gruba girer” diyor.

Çocuklar genellikle yetişkinlere oranla yaralanmalara karşı çok daha dayanıklı ve dirençli olurlar. Çocukların kafa yapıları ve kemikleri çok daha esnektir. Bu esnek yapılar sayesinde kafalarına aldıkları darbeleri beyne çok yansıtmazlar. Ancak yine de anne-babaların bu konuda tedbirli olmaları gerekir.

Bebekleri olası darbelerden bıngıldak korur
Yeni doğan ve bebeklerin başlarına aldıkları darbe eğer çok şiddetli değilse sorun yaratmaz. Çünkü bebeğin beyni, koruyucu bir zar ile bıngıldak bölgesinde koruma altına alınmıştır. Bıngıldak sanıldığı kadar hassas değildir ve koruyucu zarı sağlamdır. Çok sert bir darbe almadıkça, hafif çarpmalardan zarar görmez. Bazı çocuklarda kafaya alınan darbeler ve travmalar daha fazla risk taşır. 2 yaşından küçük olan, epileptik yani havale nöbetleri geçiren, felç gibi hareket kusuru olan, gelişme geriliği, kanamaya yatkınlık ve cildinde kolayca morluklar oluşan çocuklar bu gruba girer.

Çocukta göz kaymaları ve kusma varsa hemen acil servise gidilmeli
Düşme gerçekleştikten sonra en çok dikkat edilmesi gereken, çocukların gözlerindeki kaymalar ve kusmadır. Vaka sonrasında ağızdan fışkıracak tarzda kusmalar olabilir. Bu tip durumlarda öncelikle acil servislere başvurulmalı, ardından da bir beyin cerrahı uzmanının değerlendirmesi alınmalıdır.

Çocuğun rahat nefes aldığından emin olunmalı
Çocukların başlarına aldıkları darbe sonrasında bilinç kaybı, bayılma, kusma ve hatta kasılmalar meydana geliyorsa, öncelikle çocuğun dilinin içeriye kaçmadığından ve rahat nefes aldığından emin olmak gerekir. Bunlara ilaveten çocukta unutkanlık, dezoryantasyon denilen durum yani nerede ve kiminle olduğunu kavrayamama, baş ağrısı ve uyku hali gözlemleniyorsa bu belirtilerde önemli uyarıcılardır. Ancak çocukta uykuya eğilim hali hemen darbe sonrası oluşmayabilir, ilerleyen günler içinde de ortaya çıkabilir.

Çocuğu olduğu yerden kaldırmak ciddi zararla neden olabilir
Bunların haricinde çocuğun görmesinde bozukluk, gözkapağında bir değişiklik, gözbebeklerinde farklılaşma, kulaktan su gibi bir sıvının gelmesi, bir tarafının tutmaması, yürümesinin bozulması gibi durumlar da gözlenebilir. Çocuk, düşme sonucu şuursuz bir şekilde yerde yatıyorsa ebeveynlerin veya çocuğa o an refakat eden kişilerin mutlaka ambulans çağırması ve bir sağlık kuruluşuna başvurmaları gerekir. Çünkü çocuğu olduğu yerden kıpırdatmak daha ciddi zararlara neden olabilir. Büyük çocuklarda ise mide bulantıları, kusma ve konuşma bozuklukları yaşanabilir.

Her darbe mutlaka önemsenmeli
Anne-babaların darbe sonrası çocuğa bir şey olmamıştır düşüncesiyle belirtileri göz ardı etmemesi gerekir. Bazı durumlarda belirtiler olayın üzerinden uzun bir vakit geçtikten sonra dahi ortaya çıkabilir. Darbe esnasında hiçbir şey olmamış gibi görünebilir. Ancak her darbeyi mutlaka önemsemek gerekir. Çocukların başlarına aldıkları darbelerin tümü eşit oranda önemlidir. Önden alınan darbe başın arka kısmını, arkadan alınan darbe başın ön kısmını etkileyebilir. Eğer darbe sonucu oluşan açık bir yara gözlemleniyorsa, gazlı bir bezle yoksa temiz bir bezle yara-kesik üzerine bastırılarak kanama durdurulabilir.

Görüntü yöntemleri ile tetkik yapılmalı
Gözden kaçırılan bir diğer husus da boyun darbeleridir. Çocukların başlarına aldıkları darbeler bazı durumlarda boyunla bağlantılı olabilir. Düşme ya da kafasına sert bir cismin darbesi sonucu oluşan boyun yaralanmaları da gözden kaçabilir. Bu tür vakaların görüntüleme yöntemleriyle tetkik edilmesi gerekir. Hastanede kafa travması sonrası darbenin nasıl gerçekleştiği detaylıca sorularak, muayene edilir. Muayene sonrasında röntgen, bilgisayarlı tomografi ya da MR istenebilir. Muayene bitiminde çocukta herhangi bir problem görülmezse bazen hiçbir tetkik istenmeyebilir.

Çocukları olası darbelerden nasıl koruyabiliriz?
Çocukları olası kafa travmalarından koruyabilmek için anne-babaların uygulayabilecekleri birtakım yollar vardır. Çocuk henüz tutunarak kendi başına ayağa kalkamıyorsa, yattığı karyolanın her iki yanına koyulacak bir bariyer yataktan düşmesini engeller. Eğer çocuk tutunarak ayağa kalkıyorsa, bu defa bariyerler tek başına yeterli gelmez. Burada dikkat edilecek nokta, karyolanın fazla yüksek olmamasıdır. Bu şekilde etrafına minder tarzı yumuşak malzemelerden oluşturulan bariyerleri aşıp düşmesi ihtimaline karşı koruma sağlar. Emekleme döneminde olan çocuklar ise, uzun süre tek başlarına bırakılmamalıdır. Pencerelerde çocuk kilidi olmalı, üzerine basıp düşebileceği eşyalar sabitlenmeli, balkon ve merdivenlerden çocuk uzak tutulmalıdır. Ayrıca evdeki mobilyaların sivri köşelerine takılan plastik köşe koruyucular da kullanılabilir. Böylece sert eşya köşelerinden dolayı doğabilecek yaralanmalar da engellenmiş olur.