Aileler, çocuklarının gelişimlerinin düzgün olup olmayacağını çok merak ederler. Sağlıklı büyümeleri için ellerinden geleni yaparlar, en ufak bir sorun da telaşlanır ve diğer çocuklarla kendi çocuklarının gelişimlerini kıyaslarlar. Fakat normal gelişim biraz daha geniş bir aralıkta dağılır. İşte bu gelişimin normal sınırlar içinde olup olmadığını değerlendirmemizi sağlayan en önemli referans değerleri persantil eğrileri ya da büyüme eğrileridir.

Persantil eğrileri; değişik yaşlardaki sağlıklı çocuklarda genellikle aynı zaman dilimi içinde yapılan ölçümlerden istatistiksel yöntemler kullanılarak oluşturulmuş yaşlara göre vücut değerlerine ilişkin dağılımı gösteren eğrilerdir.
Büyüme, Her Toplumda Farklıdır
Büyüme, toplumlar arasında farklılıklar gösterir. Bu nedenle toplumların kendilerine ait büyüme eğrileri vardır. Kadınlarda ve erkeklerde de büyüme eğrileri birbirinden farklıdır. Eğrilerde dikey eksende kg ya da cm olarak ölçüm birimleri, yatay eksende ay ya da yıl olarak yaş birimi vardır.
Eğriler genellikle 3 ile 97. persantil değerleri arasında sekiz eğriden oluşur. 3. persantil o yaş grubu için elde edilen en alt normal değeri 97. persantil de en üst normal değeri gösterir. Bunu diğer bir şekilde açıklarsak o yaş grubunda, o cinsten sağlıklı 100 çocuk ele alındığında örneğin; boy açısından küçükten büyüğe sıralarken alltan 3. cocuğun boy ölçümü 3. persantil değerinde, 50. çocuğun boy ölçümü 50. persantil değerinde olacaktır.
Persantil Değerlerin Takibi Büyük Önem Taşır
Takipte çocuklardan elde edilen değerler eğriler üzerinde işaretlenerek normal sınırlarda olup olmadığı ve nasıl ilerlediği değerlenirilir. Tek bir ölçümde elde edilen bilgi sınırlıdır ancak belirli aralıklarla yapılan ölçümlerle elde edilen bilgiler çok değerlidir.
Örneğin; takipte hep 50. persantilde ilerleyen bir çocuk normal kabul edilirken, 97. persantilde ilerleyen bir çocuğun zaman içinde 50. persantile inmesi büyümeyi etkileyen bir hastalığın erken belirtisi olarak kabul edilebilir. Bu nedenle takip çok önemlidir. Ancak 2 yaş civarında ve ergenlik döneminde çocukların genetik durumların etkisiyle persantillerde bazı değişiklikler olabilir. Bu yüzden hemen telaşlanmadan önce bu açıdan uygun değerlendirme yapılmalıdır.
Yrd. Doç. Dr. Hande Özgün Karatepe