Yelkenli Nasıl Kullanılır?
 

http://cdn.nasilkolay.com/static/OXU...ir_646x340.jpg

Yelkenli, rüzgar enerjisini hareket enerjisine çevirerek ilerleyen tekne çeşididir. Yelkenlilerin karakteristik özelliği, güvertelerinin üstünde geniş yüzeyli çeşitli yelkenler barındırmalarıdır. Yelkenliler kullandıklar yelken boyutu, sayısı ve çeşitliliğine göre sınıflandırılabilir. Genellikle küçük teknelerde ana yelken, flok yelken ve balon yelken olmak üzere üç ana yelken çeşidi kullanılır. Bu yelkenlerin kullanımı rüzgarın tekneye geliş açısına göre farklılaşır. Yelkenli teknelerin altında salma veya lama omurga gibi teknenin, sancak-iskele doğrultusundaki direncini artırarak, teknenin rüzgar enerjisinden oluşan hareket enerjisini ileri yönde değerlendirmesini sağlayan yapılar vardır. Daha küçük teknelerde salmalar tak çıkar özelliktedir.
Yelkenli teknede seyire çıkmadan önce tüm ekipmanların kondisyonları kontrol edilmelidir. Kötü durumda bir arma ile seyire çıkmak can ve mal emniyetini açısından tehlikelidir. Tekneyi suya indirmeden önce, tank tapalarının takılı olduğundan ve varsa self denilen yüksek süratte açıldığında teknedeki suyu tahliye etmeye yarayan deliklerin, kapalı olduğuna emin olunmalıdır. Teknelerde yelkenler rüzgar ve tuzlu sudan yıpranmamaları için önce yıkanmış sonrasında direğe serene ya da uygun başka bir yere istiflenmiştir. Öncelikle bu istifleri tutan bosalar açılır. Teknenin istenmeyen bir hareketini engellemek için teknenin rüzgarı baş tarafından almasına dikkat edilir. Sonrasında ana yelken bumba denilen ana direğe, dik yelkenin volta edildiği(bağlandığı) kısımdan kurtarılıp açılır ve yelkenin üst kısmındaki gözden mandar halatı denilen direk boyunca devam eden halatın çiması(ucu) geçirilirerek kolay çözülen ve kuvvet altında kaldığında sıkışmayan izbarço bağı atılır. Mandar halatı çekilerek yelken toka edilir. Yelken istenilen pozisyona geldiğinde mandar halatı tek taraflı sıkıştırıp kaçmasını engelleyen cem kilitten geçirilir. Ana yelken donatıldıktan sonra iskota denilen halatla bumbaya yön verilir. Flok yelken ise genelde istralya denilen baş ve kıç yönünde yelken direğinden teknenin baş ve kıçına uzanan tel halata sarılır. Sarıldıktan sonra en dışında kalan ucundaki delikten voltalanarak sabitlenir. Bu halatları çözdükten sonra flok yelken açılır ve halatlar aynı yere tekrar voltalanarak boşu alınır. Tekneye yön vermeye yarayan dümen donanımının bir parçası olan yeke teknenin kıç tarafındaki yerine donatılır. Yelkenler uygun pozisyona getirilince salma donatılır ve seyire başlanır.
Rüzgarın teknenin yönüne olan pozisyonuna göre yapılacak seyir çeşidi ve dikkat edilecek hususlar farklılaşır. Rüzgar teknenin iskele tarafından geldiğinde yelken direği vasıtası ile tekneyi sancağa doğru yatıracak bir kuvvet uygular. Bu kuvveti karşılamak için ağırlığımızı iskele tarafına vermemiz gerekir. Rüzgarın şiddetine göre teknenin ortasından uzaklığımızı artırarak momentimizi artırıp teknenin aşırı yatmasını engellememiz gerekir. Teknenin bir tarafa bayılması hem dik yelken alanını azaltacaktır hemde bayılma açısı artığında tumba denilen teknenin ters dönmesi durumunun oluşmasına olanak sağlayacaktır. Rüzgar teknenin baş tarafından geliyorsa köre kalma dediğimiz durum oluşur. Yelken yapraklanır ve tekne ilerleyemez. Bu durumun önüne geçebilmek için rüzgara doğru ilerlemek gerektiğinde rüzgarı sırayla omuzluklardan alarak çapraz bir şekilde gitmemiz gerekir. Bu seyir çeşidine orsa seyri denir. Teknenin rüzgarı tam bordadan aldığı seyire apaz, kıç taraftan aldığı seyire ise pupa seyri denir. Apaz ve orsa arasındaki seyire dar apaz, apaz ile pupa arasındaki seyire geniş apaz denir. Apazda dikkat edilmesi gereken şey iskele sancak doğrultusundaki etki edecek kuvvetin diğer seyir çeşitlerinden büyük olacağıdır. Pupa seyirinde ise bu kuvvet olmayacağın ortada oturulur ve süratin artırılması amacıyla salma dışarı çıkartılır. Aynı zamanda pupa seyirinde ileri daha süratli gidilmesini sağlayan balon yelken açılır.
Yelkenli teknelerde dönüşler yekeye eklenmiş uzatma denilen kol yardımı ile yapılır. Uzatma iskele tarafa itildiğinde yeke ve tekne sancak tarafa dönecektir. Dönüşlerde bumba açısı değişeceğinden aynı zamanda iskotanın durumu ve flok yelken açısı da değiştirilmelidir. Dönüş açısı büyükse ve kontra değiştirilecekse baş taraftan gelen rüzgarlar için tramola kıç taraftan gelen rüzgarlar için kavança adı verilen manevralar yapılır. Bu manevralarda bumba çarpmasına karşı kafamızı korumamız gerekir. Tramola atarken teknenin karşı tarafına geçilir yeke ve iskotaya hakim olunur. Hızlı yapılması gereken bir manevradır aksi takdirde köre kalınabilinir. Kavança ise olabildiğince yavaş yapılır aksi takdirde yelken donanımımız hasar görebilir. Dönüşler önceden planlanarak teknedeki herkese duyurulup yapılmalıdır. Özellikle yeni başlayanlar için dikkat edilmesi gereken en önemli unsur dönüş manevralarında sakin olmaktır.