Jinemed Hastanesi Yönetim Kurulu Başkanı Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Teksen Çamlıbel, herkesin sorunu olan anne ve baba olmanın bütün merak edilenlerini yanıtlamaya devam ediyor. Çamlıbel, çok eş değiştirmenin ve yaş faktörünün kadında kısırlık ihtimalini yükselttiğini söylerken tedavi yöntemleri sayesinde çocuk sahibi olmanın yine de mümkün kılınabileceğini belirtiyor.

Sperm sayısı normal olsa bile kısırlık olur mu?
Evet, erkeğinde spermi normal ise biz buna sebebi bilinmeyen kısırlık diyoruz. Tabi mutlaka bir sebebi vardır bugünkü teknoloji ile bu kadar anlaşılıp bilinebilmektedir. Bu sebeplerin bazıları tüp bebek yaptığımız fakat uygulaması esnasında ortaya çıkıyor. Bazı sperm yumurtayı dölleyemiyor veya yumurtanın kalitesi hep kötü oluyor ve döllenemiyor. Bazı çiftlerde döllenmiş yumurta hiçbir zaman bölünüp bir embriyo haline gelemiyor veya gelse bile çok kalitesiz embriyolar üretebiliyor ve bu şekilde de kişi gebe kalamıyor. Tüp bebek uygulamalarında dahi anlaşılamayan birtakım sebepler vardır. Bize başvuran çiftlerin yaklaşık %25'inde etkin bir sebep bulunmamaktadır. Ama sebebi bilinmeyen grupta yapılan tedavilerle başarılı bir şekilde çocuk sahibi olabilmektedir. Onun için sebep bilinmediği için psikolojiktir veya kafana çok fazla takma geçer tarzı açıklamalar uygun değildir. Bu çiftlerin de tedaviye ihtiyacı vardır.

Kadın kısırlığının nedenleri nelerdir?
Kadın kısırlığının en önemli nedeni, her ay bir yumurta üretmesi gereken kadının bu yumurtayı üretmemesi veya doğru üretmemesi ya da her zaman üretmemesidir. Buna yumurtlama bozuklukları (ovulasyon bozuklukları) diyoruz.

Çocuğu olan kadınlarda da kısırlık olur mu?
İkinci sıklıkla görülen neden yumurtalık kanallarının tıkanmasıdır. Yumurtalık kanalları, yumurtalıklardaki yumurtayı kaparak içine almakta ve daha sonra rahimden gelen spermle birlikte döllenme yumurtalık kanalının içinde olmaktadır. Yumurtalık kanalındaki sorunlar genellikle hiç çocuğu olmayanlarda değil bir çocuğu olduktan sonra ikinci bir çocuğu olamayanlarda daha sık görülür.

Kısır bir çiftin ne tür tedavi seçenekleri vardır?
Bir çift doktora geldiği zaman bulunan sebebe göre değişik tedavi seçenekleri mevcuttur. Erkeğin spermi zayıfsa bir takım haplar, iğneler, bazen de erkeğin testisindeki damarların genişlemesi diye adlandırabileceğimiz varikosel ameliyatı ile spermde kısmi bir iyileşme ve doğal bir gebelik elde edilebilir. Spermin daha ciddi durumlarında ise spermin sadece canlı, hareketli ve şekli normal olanlarının özel bir sistemle ayıklanıp, temizlenerek kadına yumurtlama gününde verilmesi yani aşılama, suni döllenme veya inseminasyon dediğimiz yöntem kullanılabilir. Bu yöntemde aylık gebelik şansı yine %15 civarındadır. Kadında yumurta ayda bir kez oluşmaktadır. Dolayısıyla çiftlerde bir sebep bulunmadığı takdirde kadının yumurtasının sayısını arttırarak 3-6 aya kadar tedavi denenmekte, o da olmazsa aşılama yöntemine geçilmekte o da olmazsa yine tüp bebek denenebilmektedir. Değişik aşılama ve diğer klasik tedavilerle gebelik olamazsa çiftlerde tüp bebek denenebilir.

Spiralin etkisi nedir?
Spiral bilindiği gibi gövdesi rahmin içinde, gövdesinden çıkan ipler ise vajinanın içinde olan bir doğum kontrol yöntemidir. Vajinanın içine doğru sarkan ipler, spiralin günün birinde çekilip çıkartılması için kullanılmaktadır. Ama bu ipler kirli olan vajina ile temiz olan rahmin içini bir araya getirdiği için bazen iltihaba da yol açmaktadır. Bunun için spiral, genellikle hiç çocuğu olmayanlara takılmamaktadır. Spiral kullananlarda adet kanaması uzamakta, adet ağrıları biraz artmakta ve iltihabi risk ihtimalleri de nispeten artmaktadır.

Günümüzde kadının kısırlık riski yüksek midir?
Evet çünkü günümüzde kadının daha geç evlenmesi ve çocuk sahibi olma yaşını ertelemesinden dolayı yumurtalık yaşlanması ve buna bağlı kısırlık daha sık rastlanmakta ve günümüzde de çok ileri teknolojiye rağmen buna çözüm bulunamamaktadır. Bu yüzden her genç kızın, annesinin menopoz yaşını sorması ve erken menopoza giren ailelerde yaşıyor ise evlilik ve çocuk sahibi olma zamanlamasını erkene alması gerekir.

Doku uyumsuzluğu nedir?
Kadınlarda rastlanılan diğer kısırlık nedeni de rahim ağzı salgısının çok iltihaplı olması durumunda spermlerin geçişini güçleştirmesi veya spermi öldürmesidir. Bazı karı-koca dokuları arasındaki uyumsuzluk ve sperme karşı üretilen bazı karşıt maddelerin de spermi öldürmesi mümkündür. Bu faktör son yıllarda bir kısırlık nedeni olarak düşünülüyor.

Kadının yaşı kısırlık nedeni midir?
Tabi ki kısırlığın en önemli nedenlerinden bir tanesi de kadının yaşıdır. Kadının yaşı arttıkça yumurtanın sayısı azalmakta, yumurtlaması bozulmakta, yumurtanın kalitesi kötüleşmekte ve gebelik olsa bile ilk günlerde düşmekte ve daha sonraki aylarda daha çok kayıp edilmektedir. Yumurta yaşlanması diye adlandırabileceğimiz bu olay annenin menopoz yaşıyla da ilgilidir ve her âdetin üçüncü günü bakılan özel testlerle de yumurtalık yaşıyla ilgili tahminde bulunmak mümkündür.

Çok eş değiştirmenin etkisi var mı?
Kadındaki kısırlık nedenlerinden en sık olan yumurtlama bozukluğu kadının çok genç olması yani 20 yaş altında ve ileri yaşta yani 38 yaşın üstündekilerde daha sık görülmektedir. Kanal tıkanıklığı ve kanallarla ilgili sorunlar daha çok, çok cinsel eş değiştirenlerde daha sık rastlanmaktadır. Kanal tıkanıklığı doğum yapan insanlarda doğum yapmayanlara göre daha sık görülür. Yumurta kalitesinde bozukluk ve yumurtanın döllenememesi gibi olayların da yaklaşık 38 yaştan sonra daha sık görüldüğünü bilmekteyiz.

İltihap kısırlık yapar mı?
Kadındaki kısırlığın üçüncü nedeni yumurtalıklarda ve/veya periton dediğimiz karın zarının rahmi ve yumurtalıkları örten kısmında yani peritonda oluşan bazı özel hastalıklardır. Bu hastalıkların en başında geçirilmiş iltihaplar gelir. Bunlar yumurtalıktan yumurtanın atılması veya atılan yumurtanın yumurtalık kanalına düşmesi veya kanalın faaliyetini yapmasını zorlaştırır. Bu da kısırlığa neden olabilir. Tedavisi mümkündür.

Kadında görülen en önemli kısırlık nedenleri nelerdir?
100 tane kısır kadına baktığım zaman %40 yumurtlama, ovulasyon ile ilgili sorunlar, %30 yumurtalık kanalıyla ilgili sorunlar, %25 rahim ağzı faktörleri, geri kalan ise rahim veya karın içi sorunlar olarak adlandırabilir.