Kalp ve damar hastalıkları daha çok erkeklerde ölüm sebebi olarak bilinmesine rağmen her 3 kadından 1’i kalp hastalığı nedeniyle hayatını kaybetmektedir.
Doç. Dr. Zeynep Tartan
Kalp ve Damar Hastalıkları
Meme kanserinden ölüm oranının 31 kadında 1 olduğu göz önüne alındığında, kalp hastalıkları 10 kat daha fazla oranda kadın ölümüne sebep olur. Kalp ve damar hastalıkları kadınlarda erkeklere oranla 10 yıl daha sonra ortaya çıkmakta ve risk özellikle menopozdan sonra daha da artar. Menopozla birlikte, hipertansiyon, kan yağlarının yükselmesi, diyabet, kilo artışı gibi risk faktörlerinin olu
Kalp hastalığının yakınmaları, kadınlarda erkeklere göre daha belirsiz seyretmekte bu nedenle çok uyarıcı olmaz. Erkekler daha çok göğüs ağrısı yakınması ile başvururken kadınlarda yorgunluk, nefes darlığı gibi daha genel yakınmalar şeklinde başlar. Birçok kadın bu yakınmaların üzerinde durmayıp daha geç dönemde hastalık ilerledikten sonra doktora gitmektedir. Kalp hastalıklarının teşhisinde kullanılan testler, kadınlarda daha az uygulanır ve daha yanıltıcı sonuçlar verir. Bu sebeple de erken teşhis edilme oranı, erkeklere göre daha düşük olur. Kalp ve damar hastalıklarının en az %80 oranında sigara, hipertansiyon, yüksek kan yağları, ailede kalp hastalığına yatkınlık, şişmanlık, hareketsiz yaşantı, diyabet gibi klasik risk faktörlerine bağlı olarak gelişir. Bu nedenle bu risk faktörlerinin azaltılması durumunda, kalp damar hastalıklarına bağlı ölüm ve sakatlık oranının %80 – 90 oranında azalır. Kadın ve kalp hastalığı ilişkisini anlamak için bu risk faktörlerinin, kadında nasıl bulunduğuna bakmak aydınlatıcı olur.
Kadınlarda Kalp Hastalığı Risk Faktörleri
Sigara: Kadınların çalışma hayatında daha fazla aktif rol almalarıyla birlikte sigara tüketimi de arttı. Sigara önlenebilmesi mümkün olan, en önemli kalp ve damar hastalığı risk faktörüdür. Günde 1 – 4 adet sigara içen kadınla, hiç içmeyen kadın karşılaştırıldığında içenlerde risk 2 kat daha fazla artar. Kadınlar sigarayı bırakmada erkeklere oranla, kilo alma kaygısıyla daha fazla zorlanır.
Hipertansiyon: Yurt dışındaki araştırmalar hipertansiyonun erkekte, kadından daha fazla olduğunu gösterir. Ancak ülkemizde hemen her yaş grubunda, kadında hipertansiyon, erkekten daha sık olarak bulunur. Bunun en önemli sebebi Türkiye’de kadınlarda şişmanlık ve bunun sonucu metabolik sendrom, diyabet, insülin direnci gibi hastalıkların daha fazla görülmesidir. Bu hastalıkların hepsi hipertansiyon oluşumunda ve kan yağlarının bozulmasında önemli rol oynar. Özellikle hareketsiz yaşantı ve egzersiz alışkanlığının olmaması kilo artışı ve hipertansiyon oluşumu için en önemli sebeplerdir. Kadınlara özel gebelikte başlayan hipertansiyon da ayrı bir önem taşır. Gebelikte başlayan hipertansiyon öyküsü olan kadınların, olmayanlara göre kalp ve damar hastası olma riski daha yüksektir. Bu nedenle gebelikte tansiyonu yüksek seyreden kadınların, doğum sonrası daha sıkı izlem altında tutulmalıdır.
Kan yağlarının yükselmesi: Orta yaşlı sağlıklı bir kadında kolesterolün 200 mg/dl’nin üzerinde olması, iyi huylu kolesterol olan HDL’nin 50 mg/dl’nin altında olması, kalp ve damar hastalık riskini arttırır. HDL kolesterolü östrojen hormonu nedeniyle kadında erkekten daha yüksek oranda bulunur ve bu sebeple daha koruyucudur. Ancak kilo artışı ve hareketsiz yaşantı, sigara tüketiminin artması HDL kolesterolünün başlıca düşmanıdır. Damar tıkanıklığından sorumlu olan kötü huylu LDL kolesterolünü düşük düzeyde tutabilmek için, sadece yeme içme konusunda dikkatli olmak yeterli olamaz. LDL kolesterolünü düşük tutabilmek için düzenli fiziki aktivite gereklidir. Haftada en az 3 gün ortalama 1 saat kadar tempolu yürüyüş yapılmalıdır. Araştırmalar kalp hastalıklarından korunma için riskli olan kadınlarda LDL kolesterol düzeyinin 130 mg/dl’nin altında olmasını önerir.
Obezite ve hareketsiz yaşantı: Ülkemizde yapılan önemli bir araştırma sonuçlarına göre 40 yaş üstü kadınların %46.6’sı obez kapsamına girmektedir. Aynı grup kadınların 2/3’ü ya çok az ya da az fiziksel aktivite yapmaktadır. Fazla kilolu olmak diyabet riskini 3 kat arttırır ve diyabet sıklığı ülkemizde kadınlarda erkeklerden daha fazladır. Diyabet erkelerde kalp ve damar hastalığı riskini 2 – 3 kat artırırken, kadında 3 – 7 kat arttırır. Hamilelik sırasında açlık kan şekeri 121 mg/dl ve üzerinde seyreden kadınlarda doğum sonrası diyabet gelişme riski 21 kat artar. Bu nedenle doğum sonrası alınan kiloların diyet ve egzersizle 6 – 12 ay içinde geri verilmesi çok önemlidir.
Neden Kadınlarda Daha Fazla Görülüyor
1- Bulguların daha hafif belirtilerle başlaması nedeniyle daha geç evrede teşhis edilir.
2-Kadınlarda hastalığı araştırmaya yönelik yapılan testler erkeklere göre daha yanıltıcı sonuçlar verir.
3- Kadınlarda risk faktörleri, erkekte olduğunda daha fazla hastalık riskini arttırır.
4- Kalp ve damar hastalığı olan kadınlar erkeklere oranla daha fazla ölmektedir.
Kalp ve damar hastalıkları çok yavaş ve sinsi ilerleyen bir hastalık olup bu nedenle hastalığı önleme de en önemli yöntemin risk faktörlerinin kontrolü olduğu unutulmamalıdır.

Tansiyon Düşünce Yapılması Gerekenler
Göz kararması, baş dönmesi, ani bir halsizlik ve ter boşalması gibi durumlar tansiyon düşüklüğünde olur. Tansiyon düşmesine bağlı yakınmalar olduğunda hemen oturur ve mümkünse yatar pozisyonda ayaklarınızı baş seviyenizden yukarı kaldırın. Kendinizi iyi hissedene kadar ayağa kalkmaya çalışmayın. Eğer tansiyon ilacı kullanıyorsanız bu durumdan doktorunuzu haberdar edin ve ilaçlarınızı gözden geçirin. Bol miktarda sıvı almaya özen gösterin. Çok fazla tuz kaybınız olmuşsa tuz alımınızı arttırın. Kendinizi iyi hissettiğinizde hemen ayağa kalkmayın. Önce biraz oturun sonra destek alarak ayağa kalkın.
Tansiyon Yükselince Yapılması Gerekenler
Tansiyon yükselmesi durumunda önce panik olmayın. Heyecan ve sinirlilik tansiyon düşüşünü engeller. Gerilimli bir ortamdaysanız sakin ve temiz hava alabileceğiniz gevşeyebileceğiniz bir yere geçin ve sakin sakin nefes alın. Tansiyon düşürmede kullanılan dilaltı hapını dilinizin altına koyun ve 30 dakika sonra tekrar tansiyonunuzu ölçün. Tansiyon ilaçlarınızı düzenli kullanın, o günkü dozunu almadıysanız hemen alın ve tansiyonunuzu takip edin. Tuzu ve tuzdan zengin gıdaları çok az tüketin. Ağrı kesiciler tansiyon artışına sebep olabileceğinden doktorunuza danışarak alın.
Kalp Hastalığından Şüphelenilmesi Gereken Durumlar
Kalp damar tıkanıklığı çok belirsiz hatta bazen ilk bulgu olarak kalp krizi ile ortaya çıkabilir ancak şu bulgular varsa mutlaka kalbinizi kontrol ettirin.
1-Eskiden yürüdüğünüz mesafeleri artık rahat yürüyemez olursanız, nefesiniz kesilirse, çabuk yorulursanız.
2- Yürürken göğsünüzde bir yanma veya basınç hissi olursa.
3- Tok karnına yürürken veya elinizde yükle yürürken zorlanırsanız.
4- Hızlı yürürken veya yokuş yukarı giderken, rüzgara karşı yürürken göğsünüzde ağrı, yanma veya zorlanma olursa.
5- Yürürken sol kolunuzda ağırlık ve uyuşma olursa.