İfertilite yani istedikleri halde çocuk sahibi olamama hallerinde yapılan tedavide ilk seçenek yumurtalıkların uyarılması ve probleme yönelik diğer yöntemlerin buna eklenmesidir.

Yumurtalıkların uyarılmasında çeşitli ilaçlar kullanılır. Bu yolla her iki yumurtadan birden fazla yumurta elde edilerek gebelik şansı artırılmaya çalışılır. Ana prensip şansı artırmaktır. Bu, tüp bebek veya aşılama denen IUI veya tabii yoldan vaginal ilişki gebelikleri içinde geçerlidir.
Bazen kullanılan bu ilaçların yumurtalıklar üzerindeki etkisi tahmin edilenden fazla olur. Özellikle PCO denen yumurtalıkların poli kistik hastalığında bu risk belirgin biçimde artar.
Bu durumdan kaçınmak çoğu kere mümkündür ancak her zaman başarılı olamayabiliriz. Kullanılan ilaçlardan klomifen denen haplarla bu aşırı uyarılma genellikle çok nadirdir. Ancak enjeksiyon yolu ile kullanılan ilaçlarda nadir olmayarak görülebilir.
Sık sık yapılan ultrasonların bir amacı yumurta gelişimini takip etmek, diğer amacı da aşırı yumurta gelişimi varsa bunu hiperstimulasyon denen duruma yol açmadan tedaviyi durdurarak engellemektir. Eğer yapılan ultrasonda çok sayıda folikül denen yumurta varsa ve bunlar sırt sırta bal peteğine benzer şekilde duruyorsa bu durumda ohss riski vardır. Uyarıcı enjeksiyonları durdurmak gerekir. Ayrıca oluşan yumurtaları olgunlaştırmak için yapılan HCG denen ilacıda yapmamak veya düşük doz yapmak daha uygun olur.
Tüm bu tedbirlere rağmen bu uyarı olabilir. Bu hafif, orta ve ağır ohss diye sınıflandırılabilir. Hafif formda yumurtalıklar 5 cm kadar büyür ve hafif ağrı dışında başka bir bulgu yoktur. Orta formda ise yumurtalıklar 5 cm den büyük, ancak 10 cm den küçüktür. Ağrı hissi daha belirgin olup damar dışına sıvı çıkışı minimal ve hayatı tehdit eder seviyede değildir.
Ağır formda ise yumurtalıklar 10 cm den büyük olabilir ve damar dışına sıvı kaçağı olduğu için batında bol serbest sıvı vardır. Aynı şekilde akciğer boşluklarına da sıvı sızmaları olabilir. Bu durum, hayati risk taşır.
Hafif ve orta ohss ayaktan takip ile hastaneye yatırılmadan tedavi edilebilir. Ağır ohss ise mutlaka hastaneye yatırılmalıdır. Hastane seçiminde mutlaka erişkin yoğun bakım ünitesi olanlar tercih edilmelidir. Esasen bu durumun tedavisi kadın doğum hekiminden çok yoğun bakım hastalarıyla ilgilenen reanimasyon ve dahiliye hekimlerinin işidir.
Jinekolog
Op. Dr. Turgay Karakaya