Hepimiz kendimizi tanıdığımızı düşünürüz. Peki, gerçekten kendimizi tanıyor muyuz? Duygularımızın, düşüncelerimizin, davranışlarımızın, kişisel özelliklerimizin, zevklerimizin, isteklerimizin, hayallerimizin, seçimlerimizin, tutumlarımızın kısaca bizi biz yapan değerlerin farkında mıyız? Geçmiş, şimdi ve gelecek bizi nasıl etkiliyor? Neyi niçin söylediğimizi, düşündüğümüzü, yaptığımızı biliyor muyuz?
Hepimizin kendimiz ve başkaları tarafından bilinen ‘açık’, kendimizce bilinmeyen başkalarınca bilinen ‘kör’, kendimizce bilinen başkalarınca bilinmeyen ‘gizli’ ve ne kendimizce ne de başkalarınca bilinen ‘bilinmeyen’ özellikleri vardır. Bu özelliklerin hangisinin fazla veya az olduğu kişiye göre farklılık gösterir. Kişinin kendini tanıyabilmesi ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesi için kör yönünün dar, açık yönünün ise daha geniş olması gerekir. Ünlü düşünür Sokrates, “kendini tanı, o zaman evreni ve başkalarını da tanıyacaksın” derken dış dünyayı ve başkalarını anlamanın yolunun kendimizi anlamaktan geçtiğini vurgular. Kendini bilip bu niteliklerinin farkında olan kişi hem kendini tanıma hem de insan ilişkileri yönünde daha başarılı olur. Çünkü karşımızdakini tanıyıp anlamak kendimizi tanımak ve anlamaktan geçer. Kendimizin ne kadar farkında olursak ilişkilerimiz ve iletişimimiz de o kadar sağlıklı ve başarılı olur.
Kendimizi tanıyıp duygu, düşünce ve iç dünyamız ile temasa geçebilmek önemlidir. Bu durum kişide hem merak uyandırır hem de cesaret ister. Gelişimin ve ilerleme sağlayabilmenin, bir eylemi gerçekleştirebilmenin, bir işe adım atabilmenin temeli kişinin kendini doğru bir şekilde tanıyabilmesinden geçer. Birinin kendi olabilmesinin ilk şartı; kendini bilip tüm yönleri ile kabul edebilmesidir. Kendini tanıyan kişi neyi neden yaptığını bilir; duygu ve düşüncelerinin farkında olup onların nereden kaynaklandığının, kendisinin çevresinden ne kadar ve nasıl etkilendiğinin ve kendinin çevresini ne kadar ve nasıl etkilediğinin bilincindedir. Kendini ne olduğundan üstün ne de düşük; olduğu gibi görüp kabul eder. Doğrularının ve yanlışlarının farkındadır; eksik yönlerini bilip geliştirir. Kim olduğunu, yeteneklerini, ilgilerini, becerilerini, potansiyellerini, ne istediğini, hayattan ne beklediğini bilir. Sahip olduklarının farkındadır. Kendi öz eleştirisini yapar, eleştiriye açıktır. Kendini toplum içinde doğru bir şekilde konumlandırabilir. İdeal konumuna ulaşıp, kendisine ve geleceğine doğru bir şekilde yön verir. Bir işi severek yapıp yapmayacağını veya o işi başarıp başaramayacağını bilir. Kendi ile ilgili kararlarda, iş yaşamında, eş ve arkadaş seçiminde, ikili ve sosyal ilişkilerinde başarılı olur.
Hayat bir takım seçimlerden ibarettir ve bu seçimlerin sorumluluğu kişinin kendisine aittir. Kişinin seçimleri, onun nasıl bir hayat yaşayacağını da belirler. Herkes kendi yaşamından kendi sorumludur ve bu da kişinin kendini tanıma ve geliştirme kapasitesine bağlıdır. Kişi kendisini ne kadar iyi ve doğru tanırsa karşısına çıkan seçimleri de o kadar doğru değerlendirip yapacağı seçimlerde başarılı olur. Doğru hedefler koyup amaçlarına ulaşır. Yaşamdan alacağı doyum da bir o kadar iyi ve kaliteli olur. Bireyin, olmak istediği ile olduğu kişi arasındaki mesafe ne kadar kısa ise kendini o kadar iyi tanıyordur denilebilir.
Kendini tanımanın en etkili ve güvenilir yollarından birkaçı psikolojik danışma, psikoterapi, psikodrama, diğer grup terapileri, koçlar, kişisel gelişim uzmanları, kişisel gelişim kitapları, kendini tanımaya yönelik testler, ölçek ve envanterlerdir. Bireye profesyonel bir süreçte kendini tanımasını, ilgi ve yeteneklerini keşfetmesini, sağlıklı karar vermesini, kendisine ve çevreye uyum sağlamasını ve kendini gerçekleştirmesini sağlayan bu yollar sayesinde kişi kendini tanır, kendi kapasitesini keşfeder ve bu ölçüde kendini geliştirir, daha doğru kararlar verir, kendine güveni artar, uyum ve iletişim becerileri gelişir, sorunlarını daha rahat çözer ve mutlu bir hayat yaşar.
Bir insanın sahip olabileceği en değerli hazine kendini tanımasıdır. Kendini keşfetmek ile başlar her şey… İyi – kötü, olumlu – olumsuz bütün özelliklerinin farkında olup kendini kabul etmekle, her şeyi ile kendini sevmekle… Ancak kendini olduğu gibi kabul edip sevebilen bir insan kendine ve başkalarına gerçek anlamda değer verebilir ve mutluluğu yakalayabilir. Kendini tanıma ömür boyu devam eden zorlu bir süreçtir. Bu süreçte herkese iyi keşifler dilerim…