Genellikle soğuk algınlığı, grip, farenjit-tonsillit gibi üst solunum yolu enfeksiyonunun aşağılara yayılması sonucu ortaya çıkan akciğer dokusunun iltihaplanması durumu zatürre olarak isimlendirilir. En sık rastlanan etkenler virüs veya bakterilerdir.


Hangi yollarla bulaşır
Tüm solunum yolu enfeksiyonlarında olduğu gibi zatürre de bir damlacık enfeksiyonudur. Kalabalık, havası kirli ortamlarda hasta kişi ile yakın temas sonucunda konuşma, öpme, hapşırma, öksürmenin havaya yaydığı mikroplar hastalığı oluşturabilirler. Ayrıca aynı bardak, çatal ve kaşığın kullanılması bulaşmada rol oynar. Anne sütü almayan bebekler ve yeterli beslenemeyen zayıf, bağışıklık sistemi zayıf, kronik bir hastalığı olan çocuklar hastalığa daha sık yakalanabilir ve daha ağır geçirebilirler.

Belirtileri
Genel enfeksiyon belirtileri olarak yüksek ateş, üşüme, titreme, terleme, iştahsızlık, halsizlik, kas ve eklem ağrıları, baş ağrısı, kusma görülebilir. Solunum sistemi ile ilgili belirtiler; öksürük, hırıltılı veya zorlu solunumdur. Tüm bu belirtiler arasında en önemlileri yüksek ateş ve öksürüktür. Eğer hızlı solunum, dudak ve tırnaklarda morarma, göğüs duvarında çekilmeler varsa ve hastada bebekse hastaneye yatırılmalıdır. Fizik muayene bulguları yanı sıra kan testleri, akciğer grafisi gibi laboratuar yöntemleri tanı konulmasına yardımcı olur.

Tedavisi
Hafif-orta şiddette zatürresi olan hastalar, eğer bakteriyel bir etken düşünülüyorsa evde önerilen süre ve dozda uygun antibiyotiği kullanarak tedavi edilebilirler. Bu arada dinlenmeleri ve yeterli, düzenli ve dengeli beslenmelidirler. Bol sıvı alınmasıyla yapışkan, koyu kıvamlı solunum yolları salgısının yumuşatılarak atılmasına yardımcı olunmalıdır. Rastgele öksürük kesici şuruplar kullanılmamalıdır. Ateş düşürücü ilaçlar ihtiyaç duyulduğunda verilebilir. Solunum zorluğu, morarma gibi bulguları olan ciddi vakalar damar içi sıvı ve antibiyotik, oksijen uygulamak amacıyla hastanede tutulmalıdırlar. Viral bir etken düşünülüyorsa antibiyotik verilmeden genel durumu düzeltici ve belirtilere yönelik uygulama yapılmalıdır.

Ne yapmalı
Zatürre oluşmasında rol oynayan Pnömokok, H. İnfluenza gibi bakteriyel ve kızamık, suçiçeği gibi viral aşılar ihmal edilmeden uygun yaş, doz ve aralıklarla mutlaka yapılmalıdır. Grip aşısı zorunlu olmamakla birlikte risk altındaki çocuklara önerilebilir. Bebeklik döneminde anne sütü ile beslenme korunmada önemlidir. Kalabalık ve havası kirli ortamlardan uzak tutma tüm solunum yolu enfeksiyonlarının sıklığını azaltır.

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı
Prof. Dr Hüseyin Güvenç