Pes ekinovarus (çarpık ayak hastalığı) kolay şekilde tanı koyulabilen, ayaklarda oluşan şekil bozukluğudur. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tıraş, bu rahatsızlığın belirtilerini sıraladı ve tedavisi hakkında önemli bilgiler verdi.

Çarpık ayak hastalığında ayak bileği normal durumuna zor gelir, parmaklar içe basar şekilde, ayak sırtı ise öne doğru pozisyon almıştır. Canlı doğumlarda her bin bebekten 1-2 tanesinde etkili olmaktadır. Rahatsızlığın tanısı 16 haftayla birlikte detaylı bir ultrasonografiyle konulabilir. Bebeklerin çoğunda doğumdan sonra fark edilebilir. Çarpık ayak sorunu tek taraflı ya da çift taraflı olabilir. Özellikle ailede bu rahatsızlığın olması halinde, çocuklarda oluşma olasılığı yükselir.
Çarpık ayak hastalığının semptomları nelerdir?

• Ayak tabanının iç kısmının ortasında ve topuk üzerinde, hastalığın şiddetine göre oluk şeklinde cilt çizgileri olur.
• Ayakta topuk çok küçük olduğundan, yoklansa bile güçlükle hissedilir.
• Ayak da normalden küçük olur, fakat çift taraflı olduğunda fazla göze batmaz. Ayakta tek taraflı etkilenme olduğunda, diğer tarafa göre incelme görülür fakat bacakların boylarında farklılık olmaz.
• Ayakta içte, arka ve taban bölümünde olan bağlar, kapsüller ve kirişler kısalır ve sertleşir.
• Ayak kemikleri de ayağın şekline göre deforme olmuş haldedir.
• Tedavinin gecikmesi durumunda kemiklerdeki şekil bozukluğu daha fazla artar. Deformasyon en fazla aşık kemiğinde yani talus’ta oluşur.
• Ayağın dışa çevrilmesini sağlayan kaslarda belli oranlarda güçsüzlük oluşur. Ayağın beslenmesini sağlayan damarlarda bu sorun daha az olur.

Tedavi edilmeyen rahatsızlıklar en önemli ortopedik sakatlık sebepleri içinde yer alır. Bu yüzden tanı konulduktan sonra tedaviye başlanmalıdır.
Doğuştan çarpık ayak rahatsızlığı ameliyatsız tedavi edilir mi?

Çocuklarda oldukça sık görülen ortopedik sorunlar arasında yer alan rahatsızlık, günümüzde anne karnında bile teşhis edilebiliyor. Doğumdan sonra fark edilecek düzeyde olduğundan, tedavisinin hemen yapılması gerekir. Bunun erken dönemde teşhis edilerek tedavisine başlanması halinde, ameliyatsız tedavisi yapılabilir. Tedavide gecikme olduğunda, kemiklerde sertleşme olacağından şekil bozukluğu ve sakatlıklar artmaktadır.
Çarpık ayak rahatsızlığı (pes ekinovarus) nasıl teşhis edilir?

Günümüzde anne karnında bile ileri ultrasonografi tetkikleriyle teşhisi yapılabilen çarpık ayak hastalığı, doğumdan hemen sonra da teşhis edilebilir. Bu hastaların aynı zamanda doğuştan kalça çıkığı olması açısından da değerlendirilmesi gerekir.
Çarpık ayak rahatsızlığı (pes ekinovarus) nasıl tedavi edilir?

Bu sorunun tedavisinde doğumu takiben yapılan haftalık alçı değişimleri yapılması gerekir. Doktor tarafından hastanın ayağına ponseti tekniğine uygun şekilde her hafta değiştirilecek alçı uygulanmaktadır. Ortopedist tarafından her hafta alçının pozisyonu değiştirilerek, ayakta aşamalar halinde düzelme sağlanır. Bu tedaviye hastanın ayağı tam olarak düzelene kadar devam edilir. Ayaktaki tam düzelme 4-6 defa haftalık uygulanan düzeltici alçı uygulaması, devamında 4 haftalık alçı uygulamasıyla birlikte 8-12 hafta içinde sağlanır.
Uygulanan alçılama tedavisi bittikten sonra, ayağın iyileşmesiyle hastaya 2 yaşına kadar ponseti cihazı giydirilmektedir. Çarpık ayak hastası olan çocuklar 8-10 yaşına gelinceye kadar düzenli olarak kontrol altında tutulmalıdır. Erken dönemde yapılan tedavilerde, ayaklardaki deformite başarılı şekilde düzeltilebilmektedir.
Çarpık ayak (pes ekinovarus) tedavisinden sonra

Rahatsızlığın uzman kişilerce tedavi edilmesi durumunda, hastada başka sorun bulunmuyorsa ayakların görünümü normal, fonksiyonlarını yapan, özel ayakkabı giymeyi gerektirmeyecek düzeyde iyileşme sağlanır. Ayak tamamen normal işlevini görecek düzeye gelir. Tedavinin başarı oranı % 95 seviyelerindedir.
Çarpık ayak hastalığının beraber görüldüğü rahatsızlıklar

Çarpık ayak kas ve sinirleri ilgilendiren rahatsızlıklarla bir arada bulunabilir. Bunlar arasında serebral palzi, artrogipozis gibi rahatsızlıklar yer alır. Ayrıca diastrofik cücelik gibi sendromlarla ve doğuştan kalça displazisi ile birlikte görülebilir.