Gazneliler Devleti - Gullbabici

#1 06-04-2016, 10:36 PM

Sebüg -Tegin tarafından 969 da kurulmuştur Başkentleri olan Afganistan'daki Gazne kentinin adı ile anılırlar.Kurucuları ,Alp Tigin'dir.Samanoğulları hizmetinde bulunan bir Türk komutanı olan Alp tigin ,Samanoğulları hükümdarı ile arası açılınca Gazne Kentini kuşattı ve burayı ele geçirerek Gazne Devleti'ni kurdu.Alp tigin ölünce yerine geçen oğlu Ebu İshak İbrahim Geçti.Ancak ordu komutanları Sebüg -Tegin ile Bilge Tigin de yönetime el koydu.Bilge Tigin Gazne'de Sebük Tigin de Ferdinan'da egemenliklerini güçlendirdiler.Sebük Tigin 977 de ölünce Gazne hükümdarı olan Mahmud ,İslam dünyasında asker ve siyasi etkinlikleriyle büyük ün kazandı.Hem İslam dini ve hem de Sünni mezhebinin savunmasını yapan Gazneli Mahmud ,egemenliğini batıda İran yaylası'na doğru genişletti.Hindistan'a yaptığı seferlerle bu ülkede İslamiyet'in gelişmesinde önemli bir rol oynadı.Bu arada Türkler'in İran'da ilerleyişini durdurabilmek için İranlılar'ın yanında savaştı.

Gazneliler'in parlak devri Mahmud'un ölümüyle son buldu.İki oğlu arasındaki taht kavgası Mesud'un Gazne'yi alması ile sonra erdi.Mesud şiddet yanlısı ve içkiye düşkün bir hükümdardı.Selçuklular'ın saldırılarına karşı koyamayarak 1040 ta büyük yenilgiye uğradı.Daha sonra öldürüldü.Mesud'un oğlu Mevdud,Gazne'ye hükümdar oldu.Mevdudu,hükümdarlığında Selçuklu saldırılarına koymaya çalıştı.Geçici de olsa bu saldırıları durdurdu.Gazne Egemenliğinde bulunan Afganistan yerlileri Gur'lular bağımsızlıkları için ayaklandılar fakat bu ayaklanmalar bastırıldı.
Mevdud'un ölümünden sonra Gazne devleti'nde taht kavgaları uzun süre sürdü.Sonunda Mesud'un oğlu Ferruhzad hükümdar oldu.Ülkede düzeni sağlayıp Selçuklu akınlarını durdurmayı başardı.
Ferruhzad ölümünden sonra yerine geçen oğlu İbrahim Selçuklular la barış imzaladı.Oğlu Mesud'u Melik Şah'ın kızıyla evlendirdi.Hindistan'a saldırarak Ganj ırmağına kadar ola yerleri ele geçirdi. ,aslen Afganlı olan Gur hükümdarı Cihansuz'un Gazne'yi yakması , Gazneli Sultanı Husrev ŞAh'ın devlet merkezini Lahor'a nakletmesi ve burasının da gurlu Muiziddin Muhammed tarafından zaptedilmesi sonucu 1187 de yıkılmıştır.
Tuharistan ,gur Bölgeleri ,Harezm,doğu Afgasnistan,Güney Batı İran,bütün kuzey Hindistan'ı içine alan bir sahada hüküm sürmüştür.
Gazneliler sanatıözellikle Gazneli Mahmut zamanında (997-1030) gelişmiştir.Gazne sarayı bir dönemde sanatçıların ve bilim adamlarının toplandığı yer olmuş,Firdevsi Şehname'sini burada bitirerek Gazneli Mahmut' sunmuştur.(1010).Ünlü coğrafyacı Biruni'de son yıllarında burada burada yaşamış ve ölmüştür.Benzersiz saraylar ve camilerle donanmış olan Gazne kentinde ki bu görkemli yapılardan günümüze çok az kalıntı ulaşmıştır.
Güney Kasarı'nın G.indeki Leşker'i Bazar Ulu camisi'ndeyse mihrap önü kubbesinin önem kazandığı ,çok ayaklı camilerin gelişmiş bir örneğiyle karşılaşılmaktadır.(Xl.yy.'ın ilk yarısı) Mihrap duvarına koşut,enine gelişen iki sahınlı ve iki sahın genişliğindeki mihrap önü kubbeli cami planı ,daha sonra Büyük Selçuklular la İRan'da Artuklular'la Anadolu'da ve Memluklular'la Mısır'da uygulanım alanı buldu
Gaznedeki sanat tarihi açısından tartışmalı iki yapıttan biri olan Mesut lll anıtının (1114) son araştırmalara göre inare olduğu sanılmaktadır.Alçak bir kaide üzerinde sekiz köşeli yıldız biçimindeki anıt,kufi yazıtlı kuşaklarla süslüdür.Daha eski olduğu düşünülen ve Gazneli Mahmut dönemine tarilendiren ikinci anıtın ise J.Sourdel Thomine'nin incelemeleriyle Behram Şah'a ait olduğu anlaşılmıştır.(Xll.yy.ilk yarısı )
İtalyan arkeologlar Bombacı ve Scerrato yönetiminde Gazne'de başlatılan kazılarda,(1957) Mesut lll ün sarayı ortaya çıkarılmıştır.Yazıtına göre 1112 de bitirilen bu sarayda dört eyvanlı avlulu plandadır.Avluyu çevreleyen tuğla duvarların üst bölümleri çeşitli renklerde pişmiş toprak ve stuko ,alt bölümleriyse ilemeli mermer levhalarla kaplıdır.

Delhi müzesinde bulunan Gazneli Mahmut'un türbesine ait zengin süslemeli kapı kanatları ,Gazneliler'in Ahşap oymacılığında da ileri olduğunu göstermektedir.

Forum	Bilgilendirme	Linkler
Powered by vBulletin® Version 3.8.9 Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.	Sitemiz bir " paylaşım " sitesidir. Bu yüzden sitemize kayıt olan herkes kontrol edilmeksizin mesaj/konu/resim paylaşabilmektedir. Bu sebepten ötürü, sitemiz üzerinden paylaşılan mesajlar, konular ve resimlerden doğabilecek olan yasal sorumluluklar paylaşan kullanıcıya aittir.