Overyan hiperstimülasyon sendromu tüp bebek tedavisinde en çok ortaya çıkan yan etkilerdendir. Bu durum yumurtalıkların ihtiyaçtan daha fazla yumurta olgunlaştırıcı ilaca maruz kalması sonucunda ortaya çıkan yumurtalığın fazla büyümesi sendromudur. Özellikle polikistik over sendromlu (PKOS) hanımlarda etkisi daha fazla görünür ve bu hastalarda ideal ilaç dozunun belirlenmesi daha zordur.

Tüp bebek tedavisi sırasında anne adayına uygulanacak olan ilacın dozu çok önemlidir. Çünkü ilaç az verildiğinde yumurtalar ihtiyaç duyulan olgunluğa ulaşmayacak fazla verildiğinde ise overyan stimülasyon sendromu ortaya çıkacaktır. Bu dozda dengeli ilaç miktarını tespit etmek oldukça hassas bir iştir ve doktorun bu noktadaki tecrübesi ve bilgisi çok önemlidir. Özellikle polikistik over sendromlu hastalarda bu dozun belirlenmesi daha zordur.

Ancak bu sendromun şiddetli formda ortaya çıkma olasılığı %5 oranındadır. Bu sendromun ortaya çıktığı durumlarda ilaç dozunu düşürmek yada şiddetine göre tedaviye birkaç gün süre ile ara vermek gerekebilir. Tedaviye ara verildiğinde östrojen uyarılması düşerek normal seviyeye ulaşır. Tedavi sonrasında hamileliğin oluştuğu durumlarda uyarılma daha yüksek seviyelere ulaşacaktır. Bu nedenle bu sendrom ortaya çıktığıında tedaviye son verilmelidir.

Ciddi durumlarda yumurtalık toplama iptal edilebilir. Hekim hastanın genel durumuna ve sendromun derecesine göre yumurta toplama işlemine devam isteyebilir. Devam edilebilecek durumlarda;

Östradiol ölçümleri ve ultrasonografik izlemler ovulasyon indüksiyonu sırasında aşırı uyarılmanın gerçekleşmemesi için alınan tedbirlerdir. Ancak hasta bünyelerinin ilaçlara verdiği tepkiler çok farklı olabildiği için OHSS riski tamamen ortadan kaldırılamamaktadır.

Hafif ve orta şiddetteki sendromlarda tedavi; Hastaneye yatış gerekmez. Hastanın günlük olarak karın çevresi ölçümü ve kilo artış takibi yapılır. Hastaya sıvı ve tuz kısıtlaması yapılır ve bazı serum ve ilaçlar yardımıyla sendromun etkileri yok edilmeye yada hafifletilmeye çalışılır.
Şiddetli formda tedavi; Bu formun görülme oranı %5’dir ancak tüp bebek tedavisi sırasında ortaya çıkan en istenmeyen sendromdur. Hastaneye yatış gerekir.Hastaya özel serumlar verilir. Günlük kan tetkikleri ve ultrason takipleri düzenli olarak yapılır. Hastanın karnında biriken sıvı iğne ile boşaltılır. İleri boyutta bir uyarılma durumda hastanın 15-20 gün hastanede kalması gerekebilir.

Aşırı uyarılma sendromu anne adayının gebe kalmadığı durumlarda zaman içinde kendisini sonlandırır. Ancak hamilelik durumunda gebelik hormonu artış göstereceği için yumurtalıklar doğal olarak da uyarılmaya başlar. Dolayısıyla sendrom belirtilerinde artış görünür. Özellikle çoğul gebeliklerde bu durum dahada şiddetli olarak kendisini gösterir.
Ovaryan hiperstimülasyon sendromunun riskleri

İlaç uygulaması ile büyütülen yumurtalıklar son derece yumuşak ve hassastırlar. Yumurtalıklardaki gerilme nedeni ile kasıklarda ağrı ve gerginlik hissi oluşabilir. Yumurtalıklar kolaylıkla kanama yapabilir yada kendi etraflarında dönerek “torsiyon” denilen sancılı bir durumun ortaya çıkmasına neden olabilirler. Bu durum doktor müdahalesi gerektirir.

Çok şiddetli formlarda hastaların karınlarında ve göğüs boşluklarında sıvı biriktiğinden hastalar nefes almakta güçlük çekerler. Akciğerlerde biriken sıvı yeterli oksijenin vücuda alınmasını engellediğinden hastalarda boğulma hissi ortaya çıkabilir. Ayrıca pıhtılaşma sistemindeki düzensizlik beyin ve akciğer gibi organlarında oksijenlenmesini olumsuz yönde etkiler.