Dünyayı para yönetir, hoşumuza gitsin ya da gitmesin bu böyle.

Kadınların kendi yazgıları ve dünyanın geleceği konusunda söz sahibi olabilmeleri için yok sayılan emeklerini görünür kılmanın yanında ekonomik yaşamın içinde daha aktif olarak yer edinmeleri de gerekir. Dünyanın her yerinde özellikle de Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde kadın girişimcileri desteklemek, teşvik etmek amacıyla çok sayıda proje ve araştırma gerçekleştiriliyor.

Mersinli kadın girişimciler de bu amaçla yapılan bir akademik çalışmaya konu oldular. Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ayşehan Çakıcı'nın Mersin Ticaret Borsası Dergisi'nin Haziran 2004 sayısında yayımlanan "Mersin'deki Kadın Girişimcilerin İş Kurma Öyküsü ve İş Kuracak Kadınlara Önerileri" başlıklı çalışması istatistiksel verilere dayanıyor. 1980 sonrası Mersin'de kurulan işletmeleri inceleyen Çakıcı, birçok başka ile de genellenebilecek bulgulara ulaşmış. Ayşehan Çakıcı, cinsiyete dayalı iş bölümünün, kadınların sermaye birikimlerini, ev dışı deneyimlerini ve bilgilerini sınırlandıran en önemli etken olduğunu, gelişmiş ülkelerde kadın girişimci sayısının yüksek olmasında devletin uyguladığı teşvik politikalarıyla kadınların kurduğu destekleme merkezlerinin önemli bir payı olduğunu belirtiyor.

Araştırma sonucunda işletmelerin tamamına yakınının mikro ölçekli olduğu ve esnaf niteliği gösterdiği; kadınların genellikle cinsiyet rollerine uygun ve fazla sermaye gerektirmeyen işleri (güzellik salonu, çocuk yuvası, butik, tuhafiye, çiçekçi, parfümeri, kafeterya, pastane, emlakçı...) tercih ettikleri saptanmış.

Ankete katılanların yüzde 73.8'i işyerleri için kira ödediklerini ve ekonomik kriz sonrası en çok kira ödemekte zorlandıklarını dile getirmişler. Yaşları 30-49 arasında değişen kadınlar çocuk büyütme, başkalarının yanında çalışarak deneyim kazanma ve birikim yapabilme gibi nedenlerle daha erken yaşlarda başlayamadıklarını belirtmişler. Yüzde 56.8'ini lise mezunlarının oluşturduğu girişimcilerin yüzde 24.4'lük bir kesimi üniversite mezunu. Çakıcı, anketler esnasında üniversite mezunu kadınların girişimciliğe adım atmalarında ekonomik krizler sonucu işsiz kalma, iş bulamama ve medeni durum değişikliği gibi nedenlerin etkili olabildiği izlenimini edindiğinin altını çiziyor.

Görüşülen kadın girişimcilerin yüzde 73.1'i evli kadınlardan oluşuyor. Çakıcı, başlangıçta girişimcilik cesareti gösteren kadınların girişimciliği seçmelerinde annenin çalışma durumunun etkili olabileceğini düşünürken farklı bir durumla karşılaşmış; girişimci kadınların yüzde 86.9'unun annesinin çalışmadığını bulgulamış. Ancak aile işlerini sürdüren kadınların daha kolay ilerlediklerini ortaya koyan araştırma verilerine göre girişimci kadınların yüzde 57.5'i modern (gelenekleri sorgulayan), yüzde 20.6'sı ise serbest-liberal ailelerde yetişmişler. Aile yapısının geleneksel olduğunu söyleyen girişimciler, geleneksel ideolojinin cinsiyetçi işbölümüne, örf ve âdetlere, ailelerinin tutucu ve baskıcı davranışlarına karşı mücadele verdiklerini ifade etmişler. Katılımcıların mevcut işlerini büyük ölçüde bağımsız çalışma isteği nedeniyle kurdukları anlaşılmış. Diğer iki önemli neden ise sırasıyla kazanç elde etme ve daha sosyal yaşam sürme istekleri olarak belirlenmiş. Daha az verilen diğer yanıtlardan bazıları ise üretmekten haz alma, başarı tutkusu ve ilgili konuda bilgi birikimini değerlendirme.

Başlangıç sermayesinin çoğunlukla kişisel birikimler ya da aile ve akrabaların desteğiyle sağlandığı; bankalardan kredi alma seçeneğininse pek tercih edilmediği gözlenmiş. Kadın girişimciler iş kurarken en çok hangi konuda zorlandıkları sorusuna, en çok sermaye bulmakta ve bilgi edinmekte zorlandıkları yanıtını vermişler. Yasal ve bürokratik engellemeler, işlem sayısının fazlalığı ve süresinin uzunluğu, zorunlu bağışlar, mevzuat değişiklikleri ve az da rastlansa kamu görevlilerinin cinsel tacizi diğer şikayet konuları.

Kadın girişimcilerin girişimci adaylarına önerileri daha çok cesaret, özgüven ve kararlılık konusunda. Diğer öneriler ise en iyi bildikleri işi tercih etmeleri, işlerini iyi yapmaları ve gerekli ön hazırlıkları, piyasa ve sektör araştırmalarını yaparak işe koyulmaları yönünde.