Yetişkinlerin kimi zaman durumu kurtarmak için kullandıkları yalanı çocuklar kullandığında büyük tepkiler gösteriyoruz. Peki, çocuklar ilgi çekmek için mi yoksa farklı bir nedenden ötürü mü yalan söylüyorlar? Psikolog Füsun Budak, çocukların yalan söyleme eğilimlerini değerlendirdi.



Önemli olan çocuğu yalan söyleyemeye iten davranışları görebilmek ya da tespit edebilmektir. Bunu yaparken de çocuğun gelişim dönemlerini gözden kaçırmamak gerekir. 6-7 yaşlarından önce gözlenen abartılı anlatımlar ve hayali ifadeler, gerçeği çarpıtma olarak değerlendirdiğimiz yalan söyleme davranışı ile karıştırılmamalıdır. Çocukların gerçeği kavrama yeteneği 6-7 yaşından itibaren gelişmektedir.

Çocuk İlgi Çekmek için Yalan Söyler mi?

Elbette çocuk anne ve babanın ya da çevresindeki diğer kişilerin ilgisini, sevgisini kazanmak için yalan söyleyebilir. Her çocuk takdir edilmek, beğenilmek ister ve ilk olarak bunu ailesinden bekler. Sevgisizlikten ve ilgi yoksunluğundan kaynaklanan sorunlardan ötürü çocuk, her ne pahasına olursa olsun ilgiyi kendi üzerine çekmek için yalan söyleyebilir.

Olmayan şeyleri anlatmak, olanları da abartmak ve çevresini şaşkınlığa uğratmak hoşuna gider. Ayrıca arkadaşları tarafından önemsenmek ve onlar arasında bir yer edinebilmek için de yalana başvurabilir. Şöyle ki; babasının mesleğini değiştirebilir, babası, annesi ya da kardeşi yoksa var olduğunu söyleyebilir. Kendini yüceltmeye çalışabilir.

Öyleyse “Hangi çocuklar ilgi çekmek için yalan söyler?” sorusu aklımıza gelebilir. Kendisinden utanan, kendi yeteneklerinin farkında olmayan, öz güveni düşük ya da olmayan, kendini yetersiz ve değersiz gören çocuğun yalan söylemesi daha beklenebilir bir durumdur. Ayrıca ailesi aşırı beklenti içinde olan çocuklar, onların sevgilerini kaybetmemek için yalana başvurabilir.

Çocuklar Ceza Almak için Bile Yalan Söyleyebilir

Cezalandırılma riski durumunda bile cezayı da ailenin kendisiyle ilgilendiği yönünde algıladığı için bu durumu devam ettirebilir. Bu şunu göstermektedir ki; çevresinden her ne şekilde olursa olsun yani ceza da olsa bir tepki almak çocuğun kendisi ile ilgilenildiği düşüncesini oluşturmaktadır. Yüksek lisans araştırma tezim ailelerin çocuklarına uyguladıkları disiplin yöntemleri ve çocukların algılayış şekliydi. Daha önce yapılan araştırmalar ve benim elde ettiğim sonuçlar ailesi tarafından cezalandırılan çocuklar, bu durumu ailelerinin kendileri ile ilgilendiği yönünde algılamaktaydılar.

Yalan Söyleyen Çocuğa Nasıl Yaklaşmalı?

Çocuğu yalan söylediği için hemen cezalandırmak ve aşırı tepki vermek yerine buna sebep olan faktörleri gözden geçirmek daha doğru olur. Çocuk kendi çıkarlarını korumak amaçlı yalana başvurur. Onu cezalandırmaya çalışmak yalana devam etmesi demektir. Yalana başvurmadığı takdirde kabul görebileceğini göstermek doğru olandır.

Yalan söylediği konu üzerinde konuşulmalı, yalanın ileride ona zarar verebileceği anlayabileceği şekilde ve örneklerle anlatılmalıdır. Onun kendine güvenmesini sağlayacak sorumluluklar verilmeli. Çocukla sağlıklı bir ilişki ve iletişim kurup, onun kendini özgürce ifade edebilmesi sağlanmalı. Bunun içinde onu dinlemeli, yargılamadan ilişki kurmaya çalışılmalı. Kesinlikle başka çocuklarla ya da kardeşlerle kıyaslamamaya özen gösterilmeli.

Yanlışını fark etmesini sağlamalı ve tutarlı olmaya özen gösterilmeli. Çocuğun yeteneklerinin farkında olup, aşırı beklenti içinde olunmamalı. Çocuğu bu konuda etiketlememeye özen göstermeliyiz.

Her şeye rağmen yalana başvuruyorsa bir uzmandan yardım alınmalıdır.