Duygusal farkındalık aslında yaşam boyu gelişen bir süreçtir ama özellikle çocukluk yıllarında temelleri atılır.
Bir çocuğun hem kendi duygularının hem de karşısındaki diğer kişilerin duygularının farkında olarak büyümesi için ebeveynin bu konuda duyarlı olması gerekir. Çoğumuz çocukla etkileşimimizde ona duygularından bahsetmenin önemini gözden kaçırırız.
Ebeveyn-çocuk ilişkisinin kalitesini değerlendirmek ve çocuğun gelişim takibi yapmak için gözlem yapılmaktadır. Bu gözlemlerde ebeveyn-çocuk etkileşimine dair izlediğimiz birkaç kritik nokta vardır. Örneğin, ebeveynin çocuğa ne kadar sözel girdi sağladığı ya da oyun sırasında liderliği çocuğa ne kadar bırakabildiği gibi. Bu gözlemlerde izlediğimiz bir diğer nokta da ebeveynin çocuğa duygulardan ne kadar bahsettiğidir. Maalesef ki çoğu ebeveyn bu noktada sınıfta kalır. Dakikalarca süren etkileşim boyunca genelde bir kere bile heyecanlanmak, sevinmek ya da utanmak, kızmak gibi çocuğun iç dünyasına dair durumlar söze dökülmez. İşte bu aslında hiç de empatik ebeveynler olmadığımızı göstermektedir.
Küçük çocuklarının duyguları yoğundur ve bu duygular ebeveynlere gereksiz derecede fazla ya da mantıksız gözükebilir. Yine de, öfke ya da hayal kırıklığı gibi olumsuz duygular, çocuklar için gerçektir ve acı vericidir. Bazı zamanlar ise olumlu duygular bile başa çıkılması zor hale gelebilir, örneğin bir doğum günü partisindeki yoğun heyecan ya da anneannesinin ziyarete geleceğini öğrendiğindeki hevesli bekleyiş hissi.
Çocuklara bu duygularını güvenli ve kabul edilebilir şekilde nasıl ifade edebileceklerini öğretmek gerekir. Çocuklara duyguları ve onlarla başa çıkmayı öğretmenin ilk adımı duyguları isimlendirmektir. Duyguları isimlendirmek çocuklara yaşadıkları duyguları zihinlerinde kategorize edebilme şansı verir. En nihayetinde, yaşadıkları duyguları ifade edebilmeleri için gerekli kelime hazinesi kazandırır. Ebeveyn ile sık sık yaşanan bu türden deneyimler, çocuklara duyguların ne olduğunu ve fiziksel yollara ( kaba kuvvete) gerek kalmadan onları nasıl ifade edebileceklerini öğretmeye yardımcı olur. Bu deneyimler çocuklara, ebeveynin duygularını anladığını ve önemsediğini ve bu türden zor zamanlarda yardım etmesi için ebeveyne güvenebileceğini gösterir.
Çocuğunuzun duygusal zekasını geliştirmek için ona başkalarının duygularından da bahsetmeniz önemlidir. Bu sayede çocuğunuz bir başkasının perspektifini alabilmeyi yani diğer insanların nasıl hissettiğini hayal edebilmeyi öğrenir. Böylece çocuklar, aynı kendilerine yapıldığı gibi sevecen ve empatik şekilde başkalarıyla ilişki kurmayı ve ilgilenmeyi öğrenirler. Bazı ebeveynler için duyguları fark edebilmek ve isimlendirebilmek biraz çalışma gerektirecektir, ama 1-3 yaş arası çocuğunuzla iletişim kurarken bu stratejiyi hatırlamanıza yarayacak pek çok fırsat karşınıza çıkacaktır emin olabilirsiniz. Aslında çocuğunuzun duygusal dünyasını yakından tanıyabilmek sadece çocuk için faydalı değil ebeveyn için de oldukça tatmin edici bir tecrübedir. Bu konuda kendinizi geliştirmekten ve profesyonel destek aramaktan çekinmeyin.